Niełatwa ekonomika turystyki kulturowej – jak w praktyce rozwiązywane są/mogą być napięcia między opłacalnością a dziedzictwem kulturowym?

Paweł Plichta

Abstrakt


Otwarty dostęp na rynku usług przewodnickich. Wycieczki do stref zamkniętych. Miejsca kultu z biletowanym wejściem. Ograniczony dostęp do publicznego dziedzictwa kulturowego dla osób niepełnosprawnych. Zaporowe dla niektórych potencjalnych odbiorców ceny biletów do instytucji określanych jako „narodowe” dotowane z budżetu państwa – czytaj: wszystkich obywateli tegoż. Overturism i gentryfikacja historycznych centrów miast. Nadmierny wzrost rywalizacji w konsumpcji. Problemy z respektowaniem zasad równości wewnątrz- i międzypokoleniowej dostępu do dóbr i usług dziedzictwa kulturowego. Wymienione powyżej to tylko niektóre, przykładowe bolączki ujawniające się na styku dziedzictwa kulturowego, turystyki kulturowej i ekonomii.

Dziesięć lat temu Monika Murzyn-Kupisz, pisząc o ekonomice dziedzictwa kulturowego, prowokująco pytała o status i rolę ekonomisty – „barbarzyńcy” w ogrodzie nauk humanistycznych [Murzyn-Kupisz 2010]. Z perspektywy dekady postawmy zatem pytania o wnioski z dotychczasowych doświadczeń i wskazania praktyczne na kolejne dziesięć lat. Na ile skuteczne okazało się dotychczasowe motywowanie podmiotów prywatnych do działań na rzecz dziedzictwa kulturowego? Czy udało się – jeśli tak to w jakim obszarze – zwiększyć efektywność i racjonalizację działań władz publicznych w odniesieniu do dziedzictwa kulturowego. W jakich segmentach taka efektywność jest szczególnie nagląca? Czy udaje się w oparciu o ekonomikę dziedzictwa kulturowego „tworzenie ekonomicznych uzasadnień dla wydatkowania publicznych środków na dziedzictwo kulturowe” oraz wspieranie proces „wyboru spośród wielu rywalizujących przedsięwzięć i celów, na które te środki mogą być przeznaczone”? Jakie sugestie, opinie, dobre praktyki mogą sformułować i wskazać badacze turystyki kulturowej oraz uczestnicy branży turystycznej, muzealnicy, przewodnicy
z własnych doświadczeń w przezwyciężaniu trudności i niebezpieczeństw oraz minimalizowaniu realnych i potencjalnych szkód dla dziedzictwa kulturowego.

Konkretyzując zatem pytanie: Jak w praktyce rozwiązywane są/mogą być napięcia między opłacalnością a dziedzictwem kulturowym?


Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Murzyn-Kupisz M., 2010, Barbarzyńca w ogrodzie? Dziedzictwo kulturowe widziane z perspektywy ekonomii, „Zarządzanie Publiczne” nr 3, s. 19-32. [online:] http://bazhum.muzhp.pl/media//files/ Zarzadzanie_Publiczne/Zarzadzanie_Publiczne-r2010-t-n13_(3)/Zarzadzanie_Publiczne-r2010-t-n13_ (3)-s19-32/Zarzadzanie_Publiczne-r2010-t-n13_(3)-s19-32.pdf, [20.12.2019]

Kamerschen D. R., McKenzie R. B., Nardinelli C., 1993, Ekonomia, Fundacja Gospodarcza NSZZ „Solidarność”, Gdańsk

Kobyliński Z., 2011, Czym jest, komu jest potrzebne i do kogo należy dziedzictwo kulturowe?, „Mazowsze Studia Regionalne”, nr 7, s. 21-47

Niemczewska Z. E., 2018, The European Union funds in the implementation of the concept of sustainable development in the context of financing projects related to the re- use of Europe’s cultural heritage, „European Journal of Service Management”, Vol. 27/2, No. 3, s. 307-313. DOI: 10.18276/ejsm.2018.27/2-37

Niezgoda A., 2006, Obszar recepcji turystycznej w warunkach rozwoju zrównoważonego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań

Poskrobko B., 2011, Metodologiczne aspekty zrównoważonego rozwoju, [w:] B. Poskrobko (red), Ekonomia zrównoważonego rozwoju w świetle kanonów nauki, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku

Szymczak M. (red.), 1979, Słownik języka polskiego, Warszawa

Throsby D., 2005, On the Sustainability of Cultural Capital, Research Papers 0510, Macquarie University, Department of Economics

Alejziak W., 1999, Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, Albis, Kraków

Bastian F., Jurado V., Nováková A., Alabouvette C., Saiz-Jimenez C., 2010, The microbiology of Lascaux Cave, „Microbiology”, No. 156, s. 644-652

Dans E. P., González P. A., 2018, The Altamira controversy: Assessing the economic impact of a world heritage site for planning and tourism management, „Journal of Cultural Heritage”, t. 30, s. 180-189

Desimpelaere W., 1999, Współczesne oddziaływanie turystyki na historyczne centrum Brugii, [w:] J. Purchla (red.), Dziedzictwo a turystyka. Materiały międzynarodowej konferencji zorganizowanej w dniach 17-20 września 1998, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 1999, s. 101-114

Eco U., 1972, Pejzaż semiotyczny, przeł. A. Weinsberg, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa

Herbert Z., 2004, Barbarzyńca w ogrodzie, Zeszyty Literackie, Warszawa

Ingarden R., 1966, Przeżycie, dzieło, wartość, Wydawnictwo Literackie, Kraków

Janowski Z., Janowski M., 2009, Problemy projektowe związane z adaptacją budynków zabytkowych na cele użyteczności publicznej, „Czasopismo Techniczne Politechniki Krakowskiej”, z. 9, s. 139-150

Murzyn-Kupisz M., 2007, Funkcja turystyczna szansą czy zagrożeniem dla zabytkowych dzielnic? Dylematy rewitalizacji krakowskiego Kazimierza, [w:] B. Szmygin (red.), Stare miasteczka w nowych czasach. Ochrona zespołów staromiejskich a turystyka masowa. Kazimierz – miasto zagrożone, Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, Warszawa, s. 68-90

Murzyn-Kupisz M., 2010, Barbarzyńca w ogrodzie? Dziedzictwo kulturowe widziane z perspektywy ekonomii, „Zarządzanie Publiczne”, nr 3, s. 19-32

Purchla J., 1999, Dziedzictwo a turystyka, [w:] J. Purchla (red.), Dziedzictwo a turystyka. Materiały międzynarodowej konferencji zorganizowanej w dniach 17-20 września 1998, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 1999, s. 7-9

Rottermund A., 1999, Muzea i turystyka, [w:] J. Purchla (red.), Dziedzictwo a turystyka. Materiały międzynarodowej konferencji zorganizowanej w dniach 17-20 września 1998, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, s. 39-46

Rouba B. J., 2009, Dlaczego adaptacje niszczą zabytki i czy tak musi być?, [w:] B. Szmygin (red.), Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków ICOMOS, Politechnika Lubelska, Warszawa–Lublin, s. 113-128

Seraphin H., Sheeran P., Pilato M., 2018, Over-tourism and the fall of Venice as a destination, „Journal of Destination Marketing & Management”, t. 9, s. 474-376

SJP Komercjalizacja, Słownik języka polskiego PWN, [online:] https://sjp.pwn.pl/slowniki/ komercjalizacja.html, [23.02.2020]

SJP Merkantylizacja, Słownik języka polskiego PWN, [online:] https://sjp.pwn.pl/slowniki/ merkantylizacja.html, [23.02.2020]

Szmygin B., 2007, Turystyka i jej konsekwencje dla wartości zabytkowych Kazimierza Dolnego, [w:] B. Szmygin (red.), Stare miasteczka w nowych czasach. Ochrona zespołów staromiejskich a turystyka masowa. Kazimierz – miasto zagrożone, Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, Warszawa, s. 51-61

Szmygin B., 2009, Ochrona ruin zamków w Polsce – próba podsumowania współczesnych problemów, [w:] M. L. Lewicka (red.), Zamki, grody, ruiny. Waloryzacja i ochrona, Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS, Warszawa–Białystok, s. 13-27

Ziarkowski D., 2014, Zamki na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Problemy konserwacji i udostępniania dla turystyki, Proksenia, Kraków

Zuelow E. G. E., 2016, A History of Modern Tourism, Palgrave, London

Bendixen P., 2001, Wprowadzenie do ekonomiki kultury i sztuki, przeł. K.D. Gocyk i in., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

Hausmann A., 2011, Kunst- und Kulturmanagement. Kompaktwissen für Studium und Praxis, VS Verlag / Springer, Wiesbaden

Mikos v. Rohrscheidt A., 2013a, Finansowanie zarządzania polskimi szlakami kulturowymi. W poszukiwaniu optymalnego modelu, „Ekonomiczne Problemy Turystyki”, nr 1, s. 31-50

Mikos v. Rohrscheidt A., 2013b, Szlak Piastowski w przebudowie. Struktura, zarządzanie, oferta kulturowo-turystyczna, Proksenia, Kraków

Mikos v. Rohrscheidt A., 2013c, Turystyka kulturowa w dobie przyspieszonej zmiany. Problemy zarządzania, promocji i badań turystyki kulturowej w Polsce, KulTour.pl, Poznań

Mikos v. Rohrscheidt A., 2018, Turystyka kulturowa jako forma wpisywania dziedzictwa w kapitał kulturowy jednostki, [w:] A. Marciniak, M. Pawleta, K. Kajda (red.), Dziedzictwo we współczesnym świecie, Universitas, Kraków, s. 49-69

Nierenberg B., 2009, Ekonomiczne przesłanki zarządzania kulturą, „Zarządzanie Kulturą”, t. 2, z. 2, s. 238-242

Stiglitz J. E., 2004, Globalizacja, przeł. H. Simbierowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Babczuk A., Kachniarz M., 2015, Polskie parki narodowe – ujęcie instytucjonalne, „Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 40, s. 203-213

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm

Murzyn-Kupisz M., 2010, Barbarzyńca w ogrodzie? Dziedzictwo kulturowe widziane z perspektywy ekonomii, „Zarządzanie Publiczne” nr 3, s. 19-32

Sommer J. (red.), 1997, Prawo o ochronie przyrody. Komentarz, Towarzystwo Naukowe Prawa Ochrony Środowiska, Seria: komentarze, 23, Wydawnictwo Prawo Ochrony Środowiska, Wrocław

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 marca 2013 r. w sprawie parków narodowych lub niektórych ich obszarów, gdzie za wstęp pobiera się opłaty, Dz. U. poz. 400

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1949 r. o ochronie przyrody, Dz. U. Nr 25, poz. 180

Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska, Dz. U. Nr 3, poz. 6

Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody, Dz. U. Nr 114, poz. 492

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz. U. z 2019 r. poz. 1396, tj. z późn. zm

Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz. U. Nr 100, poz. 1085

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz. U. z 2020 r. poz. 55

Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, tj. z późn. zm

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz. U. z 2019 r. poz. 869, tj. z późn. zm

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych, Dz. U. Nr 157, poz. 1241, z późn. zm

Ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. Nr 224, poz. 1337

Ustawa budżetowa na rok 2019 z dnia 16 stycznia 2019 r., Dz. U. poz. 198

Interameryka 2020, Internetowy przewodnik po USA. Karta wstępu do Parków Narodowych w USA, [online:] https://www.interameryka.com/2010/04/karnety-wstepu-na-teren-parkow-narodowych/, [14.02.2020]

Wykonanie budżetu państwa. Dokumenty i informacje od budżetu na rok 2018, https://www.gov.pl/web/finanse/wykonanie-budzetu-państwa, [14.02.2020]




DOI: http://dx.doi.org/10.62875/tk.v1i0.1130

Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2020 Paweł Plichta

Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642