Dziedzictwo w turystyce kulturowej – wprowadzenie do kolekcji tematycznej czasopisma naukowego „Turystyka Kulturowa”

Armin Mikos von Rohrscheidt, Paweł Plichta

Abstrakt


Problematyka dziedzictwa należy współcześnie do głównych zagadnień zarówno ruchu turystycznego, jak i zainteresowań w obszarze nauki o zarządzaniu i jakości. Obie te sfery w interesującej postaci funkcjonują również w szerszych ramach turystyki kulturowej jako turystyka dziedzictwa (heritage tourism). Zarządzanie dziedzictwem ukierunkowane jest tu na ochronę materialnych i niematerialnych elementów przeszłości istotnych z określonych względów dla konkretnej grupy, w co wkomponowane są kluczowe działania na rzecz ich popularyzacji.

Z uwagi na fakt zasadniczo fragmentarycznego wykorzystywania dziedzictwa, duże znaczenie na różnych poziomach, m.in. wyboru i prezentacji ma proces jego interpretacji [Murzyn 2002, s. 74; Christou 2005, s. 8-9; Mikos v. Rohrscheidt 2020, s. 70-71]. Stali mieszkańcy, właściciele, zarządcy i użytkownicy konkretnych zasobów, podmioty i osoby organizujące oraz dystrybuujące te zasoby komercyjnie, wreszcie turyści uczestniczą w tym procesie tworząc lub odbierając określone narracje i przekazy, kreując lub konsumując określone usługi, w których główny komponent stanowi określony element dziedzictwa [Mikos v. Rohrscheidt 2020, s. 97-99]. Interpretacja dziedzictwa dokonywana w ramach turystyki kulturowej oznacza zespół działań pozostających w bezpośredniej zależności. Należy wyodrębnić w nich: aktywne zarządzanie dziedzictwem, jego zaplanowaną i celową prezentację i narrację oraz aktywność turystyczną obejmującą jego doświadczenie i sprzyjającą mu. Ujawniają one rozliczne wymiary i perspektywy, możliwe odmienne ujęcia teoretyczne i założenia, zbieżne i rozbieżne interesy a także relacje jej interesariuszy.

Rozmaite typy, poziomy i sposoby realizacji programów interpretacyjnych stanowią z jednej strony obszar eksploracji, z drugiej zaś jawią się jako praktyczne propozycje w obszarze zarządzania turystyką. Dziedzictwo dla turystów, zwłaszcza tych kulturowych, stanowi podstawę konstruowania produktów, w trym wycieczek i lokalnych pakietów zorientowanych na sferę doświadczeń [szerzej zob. Mikos v. Rohrscheidt 2021, s. 189-246].


Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Ashworth G., 1991, Heritage Planning: Conservation as the Management of Urban Change, Geo Pers, Groningen

Ashworth G., 2015, Planowanie dziedzictwa, MCK, Kraków

Ashworth G., Graham B., Tunbridge J., 2001, Pluralising Pasts: Heritage, Identity and Place in Multicultural Societes, Pluto Press, London

Ashworth G., Tunbridge J., 2000, The Tourist-Historic City. Retrospect and Prospect of Managing the Heritage City, Routledge, London–New York

Ashworth, G., Tunbridge, J., 1996, Dissonant Heritage: The Management of the Past as a Resource in Conflict, Wiley, Chichester

Association for Heritage Interpretation [AHI 2019 www]

Banaszkiewicz M., 2012, Dialog międzykulturowy w turystyce. Przypadek polsko-rosyjski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

Beck L., Cable T., 2002, Interpretation for the 21st Century. Fifteen Guiding Principles for Interpreting Nature and Culture, Sagamore Publishing, Champaign

Beck L., Cable T., 2011, The Gifts of Interpretation. Fifteen Guiding Principles for Interpreting Nature and Culture, Sagamore Publishing, Urbana

Best practice in cultural heritage management. Report of National Parks and Wildlife Service, Department of Natural Resources and Environment, 2001, ANZECC, Wellington, Hague Consulting Limited

Brochu L., 2003, Interpretive planning – The 5-M Model for Successful Planning Projects, Heartfelt Publications, Fort Collins

Brochu, L., Merriman T., 2002, Personal interpretation: Connecting your audience to heritage resources, InterpPress, Fort Collins

Buchholz J., Lackey B., Gross M., Zimmermann R., 2015, Interpreter's Guidebook: Techniques and tips for programs and presentations, Stevens Point Foundation, Madison

Calurasan A., 2017, Interpreting and Presenting Places of Cultural Significance: A Heritage Interpretation and Presentation Guidelines, Escuela Taller de Filipinas Foundation, Inc., Manila City

Carter J., 2001, A Sense of Place. An interpretative planning handbook, Tourism and Enviroment Initiative, Iverness

Chase-Harrell P., 1984, The Use of Interpretive Techniques to Increase Visitor Understanding and Reduce Pressure on Fragile Resources: The West Bank of the Nile at Luxor, [w:] International Perspectives on Cultural Parks: Proceedings of the First World Conference, Mesa Verde National Park, Colorado

Christou E., 2005, Heritage and Cultural Tourism: a Marketing-Focused Approach, [w:] M. Sigala, D. Leslie (red.), International Cultural Tourism. Management, Implications and Cases, Butterworth-Heinemann, Oxford, s. 4-15

Colquhoun F., 2005, Interpretation handbook and standard: distilling the essence, Department of Conservation Te Papa Atawhai, Wellington

Cross S. (red.), 2012, Sharing our Stories. Using interpretation to improve the visitors’ experience at heritage sites, Failte Irelad, Dublin

Cultural Heritage Management and Tourism. Models for Co-operation among Stakeholders, 2004, NWHF, Oslo

Engaging your visitors: Guidelines for achieving excellence in heritage interpretation, 2016, Interpret Europe, Witzenhausen

Falk J.H., Dierking L.D., 1992, The Museum Experience, Whalesback Books, Washington

Falk J.H., Dierking L.D., 2000, Learning from museums: Visitor experiences and the making of meaning, Altamira Press, Walnut Creek

Feilden B.M., Jokiletho J., 1993, Management guidelines for world cultural heritage sites, ICCROM, Roma

Gao J., Lin S., Zhang Ch., 2020, Authenticity, involvement, and nostalgia: Understanding visitor satisfaction with an adaptive reuse heritage site in urban China, "Journal of Destination Marketing & Management", t. 15., s. 1-10

Garfield D. (red.), 1993, Tourism at World Heritage Cultural Sites: The Site Manager’s Handbook, The ICOMOS International Committee on Cultural Tourism, Washington

Gaweł Ł., 2011, Szlaki dziedzictwa kulturowego. Teoria i praktyka zarządzania, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

Graham B., Ashworth G.J., Tunbridge J.E., 2000, A Geography of Heritage: Power, Culture & Economy, Routledge, Abington–New York

Hajduk J., Piekarska-Duraj Ł., Idziak P., Wacięga S., 2014, Lokalne muzeum w globalnym świecie. Poradnik praktyczny, MIK, Kraków

Hall C.M., McArthur S. (red.), 1993, Heritage Management in New Zealand and Australia, Visitor Management, Interpretation and Marketing, Oxford University Press, Auckland

Hall C.M., McArthur S., 1998, Integrated Heritage Management, Stationery Office, London

Ham S., 1992, Environmental Interpretation: A Practical Guide to People with Big Ideas and small Budgets, North American Press, Golden (Co)

Ham S., 2013, Interpretation. Making a Difference on Purpose, Fulcrum Publishing, Golden (Co)

Harrison R. (red), 1994, Manual of Heritage Management, Butterworth-Heinemann, Oxford

Hein G.E., 1998, Learning in the Museum, Routledge, New York

Hems A., Blockley M., (red.), 2006, Heritage interpretation: theory and practice, Routledge, Abingdon

Hewison R., 1987, The Heritage Industry: Britain in a Climate of Decline, Methuen Publishing, London

Hewison R., 1989, Heritage: An interpretation, [w:] D.L. Uzzell (red.), Heritage Interpretation, Vol. 1, Belhaven, London, s. 15-23

Howard P., 2003, Heritage: Management, interpretation and identity, Continuum, London

IA 2019 www – portal organizacji Interpretation Australia z archiwum publikacji i ofertą edukacyjną – www.interpretationaustralia.asn.au

ICOMOS 1999, International Cultural Tourism Charter. Managing Tourism at Places of Heritage Significance, Adopted by ICOMOS at the 12th General Assembly in Mexico, October 1999, www.icomos.org/charters/tourism_e.pdf

ICOMOS 2008a, The ICOMOS Charter for the Interpretation and Presentation of Cultural Heritage Sites, Ratified by the 16th General Assembly of ICOMOS Quebec, 4 October 2008, www.icip.icomos.org/downloads/ICOMOS_Interpretation_Charter_ENG_04_10_08.pdf

ICOMOS 2008b, The ICOMOS Charter on Cultural Routes, prepared by the International Scientific Committee on Cultural Routes (CIIC) of ICOMOS, Quebec, 4 October 2008, https://www.icomos.org/images/DOCUMENTS/Charters/culturalroutes_e.pdf

ICOMOS 2010, Management plans and the World Heritage Convention: A bibliography, UNESCO-ICOMOS Documentation Centre, Paris

IE 2019 www – portal organizacji Interpret Europe – European Association for Heritage Interpretation – www.interpret-europe.net

Interpretation, National Association for Interpretation, Fort Collins, USA, www.interpnet.com

Izquierdo Tugas P. i in., 2005, Heritage Interpretation Centres. The Hicira Handbook, Institut d’Edicions de la Diputació de Barcelona, Barcelona

Jackson A., Kidd J., 2011, Performing heritage: research, practice and innovation in museum theatre and live interpretation, Manchester University Press, Manchester

Jiang X., Hornsey A., 2008, Heritage Tourism Planning Guidebook: Methods for Implementing Heritage Tourism in Sussex County, University of Delaware, Delaware

Jokiletho J. (opr.), 2005, Definition of Cultural Heritage. References to documents in history (Revised), ICCROM Working Group "Heritage and Society", ICOMOS, www.cif.icomos.org (pdf)

Jones S., 2007, Sharing our Stories. Guidelines for Heritage Interpretation, The National Trust of Australia, Canberra–Sydney

Jureniene V., Radzevicius M., 2014, Models of Cultural Heritage Management, „Transformations in Business & Economics”, t. 13, nr 2 (32), s. 236-256

Knapp D., 2007, Applied interpretation: Putting research into practice, National Association for Interpretation, Fort Collins

Knudson M., Cable T., Beck L., 1995, Interpretation of Cultural and Natural Resources, Venture Publishing Inc., State College

Kohen R., Sikoryak K., 2005, Interp Guide: The Philosophy and Practice of Connecting People to Heritage, National Park Service, Intermountain Region, www.classicinside.nps.gov/documents/InterpGuide-XP1.pdf

Kowalski K., 2013, O istocie dziedzictwa europejskiego – rozważania, MCK, Kraków

Lawson E., Walker M., 2005, Interpreting heritage places and items guidelines, NSW Heritage Office, Parramatta (Australia)

Lehnes P. 2013, Competences for the professional field of heritage interpretation – mapping competences according to EQF levels, InHerit, Bilzen

Lewis W.J., 1995, Interpreting for park visitors, Eastern Acorn, Fort Washington

Lord B., Piacente M., 2014, Manual of Museum exhibitions, Rowman & Littlefield, Lanham

Lowenthal D., 1985, The Past is a Foreign Country, Cambridge University Press, Cambridge

Lowenthal D., 1996, Possessed by the Past: The Heritage Crusade and the Spoils of History, The Free Press, New York

Lowenthal D., 1998, Fabricating heritage, „History and Memory”, nr 10 (1), s. 5–24

Lowenthal D., 2000, Stewarding the past in a perplexing present, [w:] E. Avrami, R. Mason (red.), Values and heritage conservation, The Getty Conservation Instutute, Los Angeles, s. 18-25

Lu L., Chi C., Liu Y., 2015, Authenticity, involvement, and image: Evaluating tourist experiences at historic districts, „Tourism Management”, nr 50, s. 85-96

Ludwig T., 2003, Grundlagen der Interpretation. Das Kurshandbuch, Bildungswerk interpretation, Werleshausen

Ludwig T., 2008, Kurshandbuch Natur- und Kulturinterpretation, Gicom Buchdruck, Borgentreich

Ludwig T., 2012a, Quality Standards in Heritage interpretation. An Extract from the ParcInterp Trainer Manual, Bildungswerk Interpretation, Werleshausen

Ludwig T., 2012b, Basiskurs Natur- und Kulturinterpretation. Trainierhandbuch, Bildungswerk Interpretation, Werleshausen

Ludwig T., 2015, The Interpretive Guide. Sharing Heritage with People, Bildungswerk interpretation, Werleshausen

Macdonald S., 2013, Memorylands. Heritage and Identity in Europe Today, New York, Routledge

Machlis G., Field D., 1992, On Interpretation: Sociology for Interpreters of Natural and Cultural History, Oregon State University Press, Corvallis

Magelssen S., 2007, Living history museums: Undoing history through performance, Scarecrow Press, Manham

Managing Cultural World Heritage, 2013, UNESCO/ICCROM/ICOMOS/IUCN, Paris, tekst polski: Zarządzanie światowym dziedzictwem kulturowym. Poradnik światowego dziedzictwa, NiD Warszawa 2015 (pdf)

Manual for tourism management in heritage cities and towns in Asia for local government and community stakeholders, 2000 (opr.: McDougall & Vines, Conservation and Heritage Consultants, Norwood), UNESCO

Marciniak A., Pawleta M., Kajda K. (red.), 2018, Dziedzictwo we współczesnym świecie, Universitas, Kraków

McCormick R.R., 2011, Marketing Cultural & Heritage Tourism. A World of Opportunity, Routledge, London–New York

McKercher B., du Cross H., 2002, Cultural Tourism. The Partnership Between Tourism and Cultural Heritage Management, Routledge, London–New York

Mikos von Rohrscheidt A., 2014, Współczesne przewodnictwo miejskie. Metodyka i organizacja interpretacji dziedzictwa, Proksenia / KulTour.pl, Kraków–Poznań

Mikos von Rohrscheidt A., 2018, Historia w turystyce kulturowej, WN PWN, Warszawa

Mikos von Rohrscheidt A., 2020, Zarządzanie w turystyce kulturowej, t. I: Konteksty, koncepcje, strategie, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań

Mikos v. Rohrscheidt A., 2021, Interpretacja dziedzictwa w turystyce kulturowej. Konteksty, podmioty, zarządzanie, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań

Misiura S., 2006, Heritage Marketing, Elsevier, Oxford

Moscardo G., 1999, Making visitors mindful, Sagamore Publishing, Champaign

Moscardo G., Ballantyne R., Hughes K., 2007, Designing interpretative Signs. Principles in Practice (Applied Communication Series), Fulcrum Publishing, Golden, Co

Moscardo G., Pearce P., 1986, Visitor centres and environmental interpretation: an exploration of the relationships among visitor enjoyment, understanding and mindfulness, „Journal for Environmental Psychology”, nr 6 (2), s. 89-108

Murzyn M., 2002, Dziedzictwo kulturowe a rozwój miasta, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie”, nr 587, s. 65-80

Murzyn-Kupisz M., 2012, Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków

NAI 2019 www – portal amerykańskiej National Association for Interpretation z archiwum publikacji i ofertą edukacyjną – www.interpnet.com

Neto J., 2012, Immersive cultural experience through innovative multimedia applications: The History of Monserrate Palace in Sintra (Portugal) presented by Virtual Agents. International Conference EuroMed 2012 dedicated to Cultural Heritag, Springer Publishing, Limassol, Cyprus

Nowacki M., 2005, Interpretacja dziedzictwa w pracy przewodnika i pilota wycieczek, [w:] Z. Kruczek (red.), Pilotaż i przewodnictwo – nowe wyzwania, Proksenia, Kraków, s. 67-79

Nowacki M., 2012, Heritage interpretation (seria: Podręczniki, nr 72), AWF, Poznań

Nuryanti W., 1997, Interpreting Heritage for Tourism: Complexities and Contradictions, Tourism and Heritage Management, Gadjah Mada University Press, Yogyakarta

Othman M., 2012, Measuring Visitors’ Experiences with Mobile Guide Technology in Cultural Heritage Spaces, University of York, York

Park H. Y., 2014, Heritage Tourism, Routledge, London–New York

Pawłowska K., Swaryczewska M., 2002, Ochrona dziedzictwa kulturowego. Zarządzanie i partycypacja społeczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

Peacock A., 2010, Interpretation plan for the castles and town walls of Edward I for CADW, PLB Consulting, Malton

Pedersen A., 2002, Managing Tourism at World Heritage Sites: a Practical Manual for World Heritage Site Managers, UNESCO World Heritage Centre, Paris

Prince D.R., 1982, Evaluating Interpretation: A Discussion, Birmingham: University of Birmingham, Centre for Environmental Interpretation, Occasional Papers: No. 1

Purchla J., 2005, Dziedzictwo a transformacja, MCK i MSAPAE w Krakowie, Kraków

Rahaman H., Kiang T. B., 2017, Digital Heritage Interpretation: Learning from the Realm of Real-World, „Journal of Interpretation Research”, t. 22 (2), s. 53-64

Regnier K.H., Gross M.P., Zimmerman R., Heintzman J., 1992 [zrewid. 2015], The Interpreter’s Guidebook: Techniques for Programs and Presentations, University of Wisconsin – SP Foundation Press, Madison

Ringbeck B., 2008, Management plans for World Heritage Sites: a practical guide, German Commission for UNESCO, Bonn

Rueda-Esteban N.R., 2019, Technology as a tool to rebuild heritage sites: the second life of the Abbey of Cluny, „Journal of Heritage Tourism”, t. 14, z. 2, s. 101-116

Ryan C., Dewar K., 1995, Evaluating the communication process between interpreter and visitor, „Tourism Management”, nr 16 (4), s. 295-303

Sharpe G., Gensler G., 1978, Interpretation as a management tool, „Journal of Interpretation”, nr 3 (2), s. 3-9

Simon N., 2010, The Participatory Museum, Museum, Santa Cruz, USA

Smith K.A., Holmes K., 2012, Visitor Centre Staffing: Involving Volunteers, "Tourism Management" nr 33, s. 562-568

Smith L., 2006, Uses of Heritage, Routledge, Abington–New York

Sotiriadis M., Varvaressos S., 2016, Crucial Role and Contribution of Human Resources in the Context of Tourism Experiences: Need for Experiential Intelligence and Skills, [w:] M. Sotiriadis, D. Gursoy (red.), The Handbook of Managing and Marketing Tourism Experiences, Emerald Group Publishing, Bingley, s. 45-64

Staiff R., 2014, Re-imagining heritage interpretation: enchanting the past-future, Farnham and Burlington, Ashgate

Standards and Practices, 2008a, Standards and Practices for Interpretative Planning, National Association for Interpretation, Fort Collins, USA, www.interpnet.com

Standards and Practices, 2008b, Standards and Practices for Academic Curricula for

Standards and Practices, 2008c, Standards and Practices for Interpretive Methods, 2008, National Association for Interpretation, Fort Collins, USA, www.interpnet.com

Standards and Practices, 2008d, Standards and Practices for Interpretive Organizations, 2008, National Association for Interpretation, Fort Collins, USA, www.interpnet.com

Stasiak A., 2019, Creating Tourism Experiences – Theoretical Foundations, [w:] D.A. Jelincic, Y. Mansfeld (red.), Creating and Managing Experiences in Cultural Tourism, World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd., Singapore, New York, London, s. 17-41

Stewart E.J., Hayward B.M., Devlin P.J., Kirby V.G., 1998, The ‘place’ of interpretation: A new approach to the evaluation of interpretation, „Tourism Management”, t. 19, s. 257-266

Successful Tourism at Heritage Places: A guide for tourism operators, heritage managers and communities, 2000, Australian Heritage Commision (AHC), Qeensland

Tilden F., 1957, Interpreting Our Heritage, The University of North Carolina Press, Chapel Hill

Tilden F., 2019, Interpretacja dziedzictwa, przeł. A. Wilga, CTK TRAKT, Poznań

Tilkin G. (red.), 2014, InHerit. Professional Development in Heritage Interpretation. Manual, Alden Biesen, Bilzen

Timothy D.J., 2011, Cultural Heritage and Tourism. An Introduction, Channel View Publications, Bristol–Buffalo–Toronto

Timothy D.J., Boyd S.W., 2013, Heritage in tourism, Pearson Education Ltd., Essex

Timothy D.J., Nyaupane G.P., 2009, Cultural Heritage and Tourism in the Developing World. A Regional Perspective, Routledge, London–New York

Tomaszewski A., 2012, Ku nowej filozofii dziedzictwa, MCK Kraków

Tunbridge J., 2018, Zmiana warty. Dziedzictwo na przełomie XX i XXI wieku, MCK, Kraków

UNESCO, 1972, Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjęta w Paryżu dnia 16 listopada 1972, tekst polski: Dz.U. nr 32 z 30 września 1976 r., poz. 190

UNESCO, 2003a, Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z dnia 17 października 2003 r., Tekst polski: Dz. U. 2011 nr 172, poz. 1018

UNESCO, 2018, Interpretation of sites of Memory (study), 2018, International Coalition of Sites of Conscience (January, 31), UNESCO, Paris (pdf)

Uzzell D. L., 1985, Management issues in the provision of countryside interpretation, „Leisure Studies”, nr 4 (2), s. 159-174

Uzzell D., 1998, Interpreting Our Heritage: A Theoretical Interpretation, [w:] D. Uzzell, R. Ballantyne (red.), Contemporary Issues in Heritage and Environmental Interpretation, s. 11-25

Uzzell D.L., 1992, Les approches socio-cognitives de l’évaluation sommative des expositions, „Publics et Musées”, t. 1, z. 1, s. 107-123

Uzzell, D. L. (red.), 1989, Heritage Interpretation (t. 1 i 2), Belhaven Press, London

Uzzell, D. L., 1995, Creating Place Identity Through Heritage Interpretation, „The International Journal of Heritage Studies”, t. 1, nr 4, s. 219-228

Veverka, J.A., 1994, Interpretive Master Planning, Falcon Press Publishing Co., Helena

Ward C. W., Wilkinson A. E., 2006, Conducting meaningful interpretation: A field guide for success, Fulcrum Publishing, Golden

Wearing S., Archer D., Moscardo G., Schweinsberg S., 2007, Best practice interpretation research for sustainable tourism: Framework for a new research agenda, CRC for Sustainable Tourism Pty Ltd: Australia

Weiler B., Ham S., 2006, Identifying and Prioritising the Desired Outcomes of Interpretation: Stage One of the Development of the Interpretation Evaluation Tool Kit, CAUTHE 2006 Conference – „To the city and beyond…”, Melbourne, 6-9 lutego 2006, tekst nr 127

Weiler B., Ham S., 2010, Development of a research instrument for evaluating the visitor outcomes of face-to-face interpretation, „Visitor Studies”, nr 13 (2), s. 187-205

Weiler i Ham 2006; 2010

Xue K., Li Y., Meng X., 2019, An evaluation model to assess the communication effects of intangible cultural heritage, „Journal of Cultural Heritage”, t. 40, s. 124-132

Zarzycka K., 2016, Rozgryźć dziedzictwo. Podręcznik dobrych praktyk upowszechniania dziedzictwa i edukacji o dziedzictwie kulturowym, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa




DOI: http://dx.doi.org/10.62875/tk.v3i120.1290

Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2021 Armin Mikos von Rohrscheidt, Paweł Plichta

Instytucja sprawcza:

Instytut Sportu, Turystyki i Żywienia Uniwersytetu Zielonogórskiego

      

Logo UZ / Biuro Promocji

 
 
 
 
 
 

Bazy czasopism


Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642