Cmentarze poznańskie jako element dziedzictwa kulturowego i tanatoturystyki

Tomasz Sahaj

Abstrakt


Celem artykułu jest analiza i charakterystyka wybranych cmentarzy miasta Poznania w kontekście dziedzictwa kulturowego, kapitału społecznego i potencjału turystycznego. Pod uwagę wzięto cmentarze parafialne i protestanckie, rzymskokatolickie i żydowskie oraz cmentarze, na których spoczywają znaczące dla miasta, regionu i kraju postaci, w tym powstańcy wielkopolscy i żołnierze różnych armii. Przyjęto cztery kryteria doboru: położenie cmentarzy w centrum miasta lub jego bezpośrednim sąsiedztwie, bliskość miejsc uznawanych za „klasyczne” atrakcje turystyczne typu must see, potencjał kulturowo-społeczny oraz bliskie relacje z aktywnością ruchową, rekreacyjną i sportową poznaniaków. Cmentarze uznano za konstytutywne elementy kultury materialnej i duchowej miasta, świadectwo tysiącletniej ciągłości historycznej i istotną część wielokulturowej narracji społecznej. Poznańskie nekropolie są atrakcyjną destynacją dla turystów kulturowych i składową tanatoturystyki.

Słowa kluczowe


cmentarze; dziedzictwo kulturowe; tanatoturystyka; turystyka kulturowa

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Adamczyk P., 2014, Cmentarz, mój piękny plac zabaw, [w:] P. Adamczyk, Dom tęsknot, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2014, s. 136-142

Andruchowycz J., 2007, Środkowowschodnie rewizje, przeł. L. Stefanowska, [w:] J. Andruchowycz, A. Stasiuk, Moja Europa. Dwa eseje o Europie Środkowej, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, s. 5-82

Ariès P., 1992, Człowiek i śmierć, przeł. E. Bąkowska, PIW, Warszawa

Ariès P., 2007, Rozważania o historii śmierci, przeł. K. Marczewska, Oficyna Naukowa, Warszawa

Bałaban M., 1929, Cmentarze, [w:] M. Bałaban, Zabytki historyczne Żydów w Polsce, Warszawskie Zjednoczone Zakłady Graficzne „Spółdruk”, Warszawa, s. 106-123

Banaszkiewicz M., 2018, Turystyka w miejscach kłopotliwego dziedzictwa, Wydawnictwo UJ, Kraków

Banaszkiewicz M., 2021, recenzja naukowa Leisure and Death: An Antropological Tour of Risk, Death, and Dying, „Turystyka Kulturowa”, nr 1, s. 204-211

Bauman Z., 2011, Na szańcach wieczności, [w:] J. Borzyszkowski (red.), Nekropolie Pomorza, Nadbałtyckie Centrum Kultury i Instytut Kaszubski, Gdańsk, s. 16-23

Białecki K., 2017, Działania władz wobec cmentarzy ewangelickich w Wielkopolsce w latach 1945-1989, [w:] J. Kołacki, I. Skórzyńska (red.), Ziemia skrywa kości. Zapomniane krajobrazy pamięci – cmentarze protestanckie w Wielkopolsce po 1945 roku, Instytut Historii UAM, Poznań, s. 133-144

Bielawski K., 2020, Zagłada cmentarzy żydowskich, Biblioteka Więzi, Warszawa

Bierwiaczonek K., Lewicka B., Nawrocki T., 2012, Rynki, maile i cmentarze. Przestrzeń publiczna miast śląskich w ujęciu socjologicznym, Wydawnictwo Nomos i Uniwersytet Śląski, Kraków

Bosiacki S., Śniadek J., Hołderna-Mielcarek B., Majchrzak K., 2011, Rozwój rynku turystycznego Poznania w latach 2000-2030, Bogucki Wydawnictwo Naukowe i Wydawnictwo AWF, Poznań

Buczkowska-Gołąbek K., 2020, Kulinaria w turystyce oraz turystyka kulinarna – wprowadzenie do kolekcji tematycznej, „Turystyka Kulturowa”, nr 6, s. 221-235

Camus A., 1992, Dżuma, przeł. J. Guze, Wydawnictwo Krąg, Warszawa

Cichowicz S., Godzimirski J. M., 1993, Antropologia śmierci: Myśl francuska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Czarnecki M., 2010, Dzieje nekropolii przy ulicy Samotnej w Poznaniu, Wydawnictwo i Drukarnia Uni-Druk, Poznan

Domosławski A., 2021, Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana, Wydawnictwo Wielka Litera, Warszawa

Fabiszak M., Brzezińska A. W., 2018, Cmentarz – park – podwórko: poznańskie przestrzenie pamięci, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa

Fabiszak M., Brzezińska A. W., Owsiński M., (red.), Znaki (nie)pamięci: teoria i praktyka upamiętniania w Polsce, Wydawnictwo Universitas i Muzeum Stutthof, Kraków 2016

Hałas H., (red.), 2005, Ochrona cmentarzy poznańskich, Kronika Miasta Poznania, Poznań, nr 2

Hrabal B., 2019, Czy na darmo jeździłem po świecie?, przeł. A. Kaczorowski, [w:] B. Hrabal, Piękna rupieciarnia, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, s. 149-153

Jastrząb Ł., 2012, Likwidacje cmentarzy rzymskokatolickich w Poznaniu po 1945 roku, Wydawnictwo Rys, Poznań

Kaul A., Skinner J., 2018, Leisure and Death: An Anthropological Tour of Risk, Death, and Dying, University of Colorado Press, Louisville

Kazimierczak M., (red.), 2015, Turystyka sportowa: społeczno-kulturowy potencjał i perspektywy rozwoju, Wydawnictwo AWF, Poznań

Kijek J., 2020, Wybieg dla psów na cmentarzu, „Gazeta Wyborcza – Poznań”, 11.09.2020, s. 1

Kolbuszewski J., (red.), 1997-2012, Problemy współczesnej tanatologii: medycyna – antropologia kultury – humanistyka, Wydawnictwo WTN, Wrocław

Kolbuszewski J., 1996, Cmentarze, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław

Kołacki J. 2021a, (red.), Nim całkowicie znikną. Cmentarze ewangelickie w powiecie poznańskim, Instytut Historii UAM, Poznań

Kołacki J., 2021b, Przywracanie pamięci o protestanckim sepulkralnym dziedzictwie kulturowym w Wielkopolsce, [w:] T. Klimowicz, A. Rybińska, M. Tarajko (red.), Cmentarz. Dziedzictwo materialne i duchowe, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 251-270

Kołakowski L., 2021, Śmierć jako własność prywatna, Wydawnictwo Znak, Kraków

Komsta A., 2013, Problem dark tourism i jego możliwości w Polsce, „Turystyka Kulturowa”, nr 2, s. 46-65

Kozak M. W., 2009, Turystyka i polityka turystyczna a rozwój: między starym a nowym paradygmatem, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa

Krajewski M., 2020, (Nie)nawidzenia. Świat przez nienawiść, Wydawnictwo Universitas, Kraków

Krawczyk Z., 2009, Wzory osobowe ludzi podróży, [w:] Z. Krawczyk, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz (red.), Człowiek w podróży, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa, s. 17-30

Kuszyk K., 2019, Cmentarze, [w:] K. Kuszyk, Poniemieckie, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, s. 325-369

Lewicka B., 2017, Nekropolie. Socjologiczne studium cmentarzy Katowic, Wydawnictwo UŚ, Katowice

Malchrowicz-Mośko E., 2015, Aktualne trendy w turystyce i rekreacji i ich wpływ na kształcenie kadr, [w:] S. Bosiacki (red.), Kształcenie kadr dla gospodarki turystycznej i rekreacji. Stan obecny i prognozy, Wydawnictwo AWF, Poznań, s.175-185

Malchrowicz-Mośko E., 2018, Turystyka sportowa, Wydawnictwo AWF, Poznań

Malepszak S., 1999, Żabikowo. Dzieje wsi i fundacji Augusta Cieszkowskiego, Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe Forum Lubońskie, Luboń

Mikos v. Rohrscheidt A., 2019a, Interpretacja dziedzictwa we współczesnej turystyce kulturowej. Cele i założenia, poziomy i wymiary programów, rodzaje podejmowanych działań, „Turystyka Kulturowa”, nr 6, s. 61-102

Mikos v. Rohrscheidt A., 2019b, Zarys dziejów interpretacji dziedzictwa w turystyce i propozycja ich systematyki, „Turystyka Kulturowa”, nr 3, s. 7-32

Myśliwski W., 2019, Widnokrąg, Wydawnictwo Znak, Kraków

Olszewski W., 2008, Cmentarze na stokach poznańskiej Cytadeli, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań

Owsianowska S., Banaszkiewicz M., 2015, Trudne dziedzictwo a turystyka. O dysonansie dziedzictwa kulturowego, „Turystyka Kulturowa”, nr 11, s. 6-24

Pleskaczyński A., 2021, Wartheland. Dzieje zbrodni, IPN, Poznań-Warszawa

Poczta J., Malchrowicz-Mośko E., 2016, Miejsce turystyki sportowej w kulturze fizycznej, „Sport i Turystyka”, nr 15(2), s. 125-139

Pollack M., 2014, Skażone krajobrazy, przeł. K. Niedenthal, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec

Przywracamy pamięć o Olędrach w dolinie Warty, 2019, Stowarzyszenie Frydhof, Konin

Rybicka E., 2011, Pamięć i miasto. Palimpsest vs pole walki, „Teksty drugie”, nr 5, s. 201-211

Rydzewska A., Krzyżaniak M., Urbański P., 2011, Niegdyś sacrum, dziś profanum – dawne cmentarze ewangelickie Poznania i okolic, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, nr 15, s. 64-72

Rymkiewicz J. M., 1992, Umschlagplatz, Oficyna Wydawnicza, Gdańsk

Rymkiewicz J. M., 2008, Kinderszenen, Wydawnictwo Sic!, Warszawa

Sahaj T., 2015, Miejsce kaźni i straceń, rekreacji i sportu, „Turystyka Kulturowa”, nr 10, s. 21-37

Sahaj T., 2017, Przestrzeń turystyczna w kontekście rewitalizacji miasta: forty w Poznaniu. Studium krytyczne, [w:] D. Orłowski (red.), Przestrzeń turystyki kulturowej, WSTiJO, Warszawa, s. 241-258

Sahaj T., 2018a, Dark tourism na przykładzie wybranych „atrakcji turystycznych” Poznania, „Turystyka Kulturowa”, nr 4, s. 7-25

Sahaj T., 2018b, Narracje podróżne we współczesnej literaturze polskiej. Aspekty etyczne i kulturowo-społeczne, „Folia Turistica”, nr 49, s. 283-307

Schmid F., (red.), 2021, Społeczny Poznań, Kronika Miasta Poznania, Poznań, nr 3

Skórzyńska I., Wachowiak A., 2016, Lokalne polityki pamięci zmarłych. „Cmentarze nieistniejących cmentarzy” w Gdańsku i Wrocławiu, Instytut Historii UAM, Poznań

Słomczyński S., 2019, Mim, Wydawnictwo Literackie, Kraków

Stawiszyński T, 2020, Śmierć w świecie bez śmierci, [w:] T. Stawiszyński, Co robić przed końcem świata, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2020, s. 57-66

Szczepłek S., 2018, Szkoła falenicka, Wydawnictwo Literackie, Kraków

Szczerek Z., 2018, Siwy dym albo pięć cywilizowanych plemion, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec

Szczygieł M., 2020, Osobisty przewodnik po Pradze, Wydawnictwo Dowody na Istnienie, Warszawa

Środa M., 2020, Obcy inny, wykluczony, Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria, Gdańsk

Świątkowski P., 2017, Polakom i psom wstęp wzbroniony: niemiecka okupacja w Kraju Warty, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań

Tanaś S., 2006, Tanatoturystyka – kontrowersyjne oblicze turystyki kulturowej, „Peregrinus Cracoviensis”, nr 17, s. 85-100

Tanaś S., 2008, Przestrzeń turystyczna cmentarzy: wstęp do tanatoturystyki, Wydawnictwo UŁ, Łódź

Tanaś S., 2011, Znaczenie przestrzeni sepulkralnej w turystyce, [w:] J. Borzyszkowski (red.), Nekropolie Pomorza, Nadbałtyckie Centrum Kultury, Instytut Kaszubski, Gdańsk, s. 609-618

Tanaś S., 2013, Tanatoturystyka: od przestrzeni śmierci do przestrzeni turystycznej, Wydawnictwo UŁ, Łódź

Thomas L-V., 2001, Trup: od biologii do antropologii, przeł. K. Kocjan, Wydawnictwo Ethos, Warszawa

Tomaszewski A., 2012, Ku nowej filozofii dziedzictwa, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków

Vovel M., 2008, Śmierć w cywilizacji Zachodu: od roku 1300 po współczesność, przeł. T. Swoboda i in., Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk

Wagner I., 2021, Bauman. Biografia, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa

Wałkowska J., 2019, Nieczynne cmentarze protestanckie: kłopotliwe dziedzictwo czy niewykorzystany potencjał turystyczny, „Turystyka Kulturowa”, nr 3, s. 163-179

Wawrzyniak P., 2016, Badania archeologiczne XIX-wiecznego cmentarza staromarcińskiego w Poznaniu, [w:] A.I. Zalewska (red.), Archeologia współczesności, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Warszawa, s. 233-249

Wawrzyniak P., 2021, XIX-wieczny cmentarz staromarciński w Poznaniu w świetle badań archeologicznych, [w:] Kronika miasta Poznania, Poznań nr 1, s. 178-192

Wąsowicz J., 2018, O Polskę wolną i katolicką. Pamięci żołnierzy wyklętych, Wydawnictwo Miles, Kraków




DOI: http://dx.doi.org/10.62875/tk.v2i123.1314

Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2022 Tomasz Sahaj

Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642