Folkloryzm i mistyfikacja w kulturowej działalności gospodarstw agroturystycznych – nieformalny sposób przekazywania wiedzy o kulturze ludowej

Barbara Pabian

Abstrakt


Agroturystyka stanowi obecnie interesującą alternatywę dla innych sposobów zagospodarowania czasu wolnego. Niesie za sobą określone wartości społeczno-gospodarcze, takie jak: rozwój gospodarstw rolnych, aktywizację rynku pracy, modernizację infrastruktury, dodatkowe dochody dla rodzin rolniczych. Właściciele gospodarstw, chcąc wyróżnić się na zatłoczonym rynku turystycznym, starają się zapewnić swoim gościom nie tylko wysoki standard zakwaterowania, ale poszerzają też własną ofertę usługową o dodatkowe atrakcje, także te o proweniencji kulturowej. Organizują różne konkursy, warsztaty, pokazy dawnych prac gospodarskich i ginących zawodów, uprawiają amatorskie zbieractwo rzeczy ludowych, urządzają w starych chałupach muzealne ekspozycje rustykalnych przedmiotów, przygotowują regionalne potrawy i in. Badania prowadzone przez autorkę wykazały, iż tego typu inicjatywy są przykładem trafnego pomysłu na prowadzenie działalności gospodarczej, gdyż odwołanie do kultury ludowej, stanowiącej bezcenny zbiór wartości dziedzictwa, pozwala na pozytywne wyróżnienie obiektu na tle innych, konkurencyjnych firm. Rzecz jednak w tym, iż niektóre z nich pozostają w sprzeczności z wartościami i wzorami kultury ludowej, prowadząc do eklektyzmu i zafałszowań w sferze tradycji i kultury regionalnej. Mają charakter kulturowo obcy, choć podejmowane są pod hasłem edukacji kulturowej. Przykładem jest eklektyzm stylizowanych na ludowo wnętrz niektórych regionalnych restauracji, nieprofesjonalne zbieractwo rzeczy ludowych, pseudoludowe stroje, pisanki na strusich jajach, pokazowe hodowle, w których obok typowych zwierząt gospodarskich oglądać można strusie, kangury, lamy, alpaki czy wielbłądy, niezbyt przystające do deklarowanego ludowo-regionalnego profilu gospodarstwa. Takie i podobne działania nie są już nawet przejawem, skądinąd ambiwalentnie ocenianego w nauce, folkloryzmu, lecz noszą znamiona mistyfikacji. Kreuje się bowiem rzeczywistość, która nie do końca zgodna jest z tradycją. Zatraca się w ten sposób subtelna granica między pragnieniem zachowania i promocji regionalnego dziedzictwa, a tym, co wynika z pobudek wyłącznie komercyjnych. Tego typu dysfunkcjom należy zapobiegać, np. poprzez organizowanie szkoleń dla chętnych właścicieli gospodarstw czy stwarzanie możliwości konsultowania się z ekspertami, tj. etnografami, folklorystami, muzealnikami, którzy mają wiedzę i dobre rozeznanie w szczegółach regionalnej kultury. Jest to ważne, ponieważ edukacyjna agroturystyka cieszy się dziś popularnością nie tylko wśród dorosłych, ale również wśród dzieci i młodzieży. Pojawiła się nawet nowa tendencja łączenia uroczystości obrzędowości rodzinnej z wyjazdami o charakterze rekreacyjno-poznawczym do wybranego gospodarstwa agroturystycznego.

Słowa kluczowe


kultura ludowa; edukacyjna agroturystyka; folkloryzm; mistyfikacja; konsumpcja turystyczna

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Błachowski A., 2003, Etnografia. Ścieżka edukacji regionalnej, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Toruń

Brzezińska A., 2009, Specjaliści od kultury ludowej?, „Nauka”, 3, s. 155-172

Bukowska-Floreńska I., 1995, Potrzeby antropologicznej płaszczyzny dociekań folklorystyki XX wieku i jej punkty styczne z etnologią, [w:] Simonides D. (red.), Folklorystyka. Dylematy i perspektywy, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 105-112

Bukraba-Rylska I., Majewski E., Łapińska-Tyszka K., Perepeczko B., Wieruszewska M., 2004, Polska wieś w społecznej świadomości. Wiedza i opinie o kulturze ludowej, rolnikach i rolnictwie, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa

Czekalski T., 2005, Czasy współczesne, [w:] Chwalba A. (red.), Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, PWN, Warszawa, s. 340-423

Drzewiecki M., 2009, Agroturystyka współczesna w Polsce, WSTiH w Gdańsku, Gdańsk

Gadomski S., 1996, Strój ludowy w Polsce, Fundacja Kultury Wsi, Warszawa

Gaweł Ł., 2011, Szlaki dziedzictwa kulturowego. Teoria i praktyka zarządzania, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

Gawlik L., 2005, Funkcjonowanie terminu „skansen” w polskim muzealnictwie i współczesnych mediach, „Lud”, 89, s. 253-275

Gaworecki W.W., 2000, Turystyka, PWE, Warszawa

Golonka-Czajkowska M., 2007, Żentyca, legumina, gazdowy zawijaniec w bułce poniywirany, czyli o kulinarnych wątkach w retoryce tatrzańskiego turyzmu, [w:] Łeńska-Bąk K. (red.), Stromata Antropologica. Pokarmy i jedzenie w kulturze. Tabu, dieta, symbol, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 321-338

Jędrysiak T., 2008, Wiejska turystyka kulturowa, PWE, Warszawa

Jura Krakowsko-Częstochowska. Mapa turystyki wiejskiej, Wydawnictwo Jurajskie Stowarzyszenie Turystyki Wiejskiej, bdw.

Karwicka T., 1995, Ubiory ludowe w Polsce, PTL, Wrocław

Lubelska rozmowa o folkloryzmie, 1987, „Literatura Ludowa”, nr 4-6, s. 73-103

Medlik S., 1995, Leksykon podróży, turystyki i hotelarstwa, PWN, Warszawa

Ogrodowska B., 2001, Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce, VERBINUM Wydawnictwo Księży Werbistów, Warszawa

Pabian B., 2005, Dziedzictwo kulturowe Częstochowskiego. Wierzenia, zwyczaje i obrzędy rodzinne, PTL przy współpracy z Uniwersytetem Wrocławskim, Wrocław

Pabian B., 2010, Elementy rustykalne w przestrzeni miasta – wierność tradycji czy komercyjne działania wolnego rynku, [w:] Bukowska-Floreńska I. (red.), Studia Etnologiczne I Antropologiczne. Problemy społeczne i kulturowe współczesnego miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, t. 10, Katowice

Pabian B., 2013, Wprowadzenie do wiedzy o kulturze. Podręcznik dla studentów kierunków turystycznych i ekonomicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Katowice

Robotycki C., 1995, Ludowość jako alternatywa i paradoks, [w:] Simonides D. (red.), Folklorystyka. Dylematy i perspektywy, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 151-157

Rok R., 1998, Częstochowski strój ludowy, Muzeum Częstochowskie, Częstochowa

Smolińska T., 1995, Folkloryzm i problemy folkloryzacji, [w:] Simonides D. (red.), Folklorystyka. Dylematy i perspektywy, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 137-150

Staszczak Z., 1987, Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, Warszawa-Poznań

Sulima R., 1997, Kultura ludowa i polskie kompleksy, [w:] Dobroński A., Gołębiowski B., Zagórski S. (red), Czy zmierzch kultury ludowej, Łomża, s. 109-116

Tyszkiewicz B., 2014, Beta Tyszkiewicz przygotowuje jajo stuletnie. Coraz więcej jest przemądrzałych jajek, rozmawiała Halina Zielińska-Górska, „Tele Tydzień”, nr 16, s. 14

Waliński M., 1977, Folklor i folklorystyka. Uwagi na marginesie definicji, „Literatura Ludowa”, nr 4/5, s. 24-29

http://www.stajnia.civ.pl/

http://kokofolk.pl/ceramika-ludowa-i-folk,40.html


Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2014 Barbara Pabian


Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642