Gentryfikacja turystyczna jako narzędzie rozwoju miasta. Przykład Meszhed w Iranie

Joanna Kowalczyk-Anioł, Ali Afshar

Abstrakt


Turystyka w wielu dzisiejszych miastach urosła do rangi strategii rozwoju gospodarczego. Będąc współcześnie niezwykle dynamicznym a zarazem globalnym fenomenem turystyka przyjmuje warunkowane lokalnym kontekstem różne scenariusze rozwoju. Koncepcją, która dobrze wyjaśnia przemiany współczesnych miast bądź ich fragmentów pod wpływem turystyki jest gentryfikacja turystyczna K. Gothama wyrosła z koncepcji gentryfikacji R. Glass. Biorąc pod uwagę powyższe kwestie celem artykułu jest pokazanie gentryfikacji turystycznej w kontekście irańskiego miasta Meszhed, w którym rozwój turystyki religijnej, stał się strategią rozwoju miasta i odnowy historycznego centrum. Burzliwa i radykalna w zwrotach historia ostatniego półwiecza Iranu zmieniła oblicze świętego miasta szyitów Meszhed w ponad trzymilionową metropolię, gospodarczo zależną od turystyki religijnej. Zasadniczym celem pracy jest analiza zjawiska gentryfikacji turystycznej w Meszhed – jego genezy, przebiegu i charakteru oraz skutków. Gentryfikacja turystyczna świętego miasta szyitów, zwłaszcza strefy wokół sacrum, jakkolwiek nieobecna w żadnym z publicznych planów, jest faktycznym narzędziem rozwoju Meszhed. Przeprowadzone case study pokazało, iż przebiega ona według trajektorii top-down, zaś jej głównymi inicjatorami i koordynatorami są władze centralne i organizacja religijna Astaan-e Quodz Razavi. Ma charakter mieszkaniowy i handlowy, towarzyszy jej bezpośrednie i pośrednio odczuwane wyparcie. Zaobserwowane wyparcie dotyczy nie tylko tradycyjnych mieszkańców ale też współtworzących wyjątkowość historycznej tkanki Samen – obecnych w tej przestrzeni od wieków jej czasowych użytkowników – tradycyjnych pielgrzymów. 


Słowa kluczowe


gentryfikacja; gentryfikacja turystyczna; turystyka religijna; turystyka miejska; rozwój miasta; Meszhed; Iran

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Alipour H., Kilic H., Zamani N., 2013, The untapped potential of sustainable domestic tourism in Iran, „Anatolia”, 24(3), s. 468-483

Alipour H., Olya H.,Forouzan I., 2017, Environmental impact of mass religious tourism: from residents' perspective, „Tourism Analysis”, s. 167-183

Amid A., 2013, Night, Space and Urban design: case study of Mashhad, Iran (Doctoral dissertation, University of Westminster)

AshouriKarizaki, S., Kharazmi O., AjzaShokoohi M., 2017, Mashhad Tourism Scenarios on the Horizon of 1404 (2025) (Text in Persian), „International Conference on Research Approaches in Management, Economics, Accounting and Humanities”, Oslo, Norway, s. 1337-1360

Astaan-e Quodz Razavi: https://globe.aqr.ir (15.03.2018)

Bizzarri C., Gonzalez Lopez S., 2014, Tourism in Iran: from pilgrimage to local economic development, „GeoProgress Journal”, s. 23-33

Bosworth C. E. (Ed.)., 2007, Historic cities of the Islamic world ,Vol.1, Brill., 332-338

CouchSurfing.org www.couchsurfing.org (15.03.2018)

Colomb C., Novy J. (red.), 2016, Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London

Darwent D.F., 1965, Urban growth in relation to socio-economic development and westernization: a case study of the city of Mashhad, Durham University

Dłużewska A., 2012, Muzułmanie jako uczestnicy ruchu turystycznego – wybrane determinanty turystyki religijnej i pozareligijnej, „Folia Turistica”, 27, s. 21-35

Dredge D., 1999, Destination Place Planning and Design, „Annals of Tourism Research”, 772-791

Elliot J., 1997, The politics of tourism: a comparative perspective, Routledge, London

Faghri R., 2007, Tourism Planning and Policy Making of the Islamic Republic of Iran: Analysis of the Four Fiveyear Development Plans. LuleåUniversity of Technology, Luleå

Faracik R., 2012, Iran, [w:] W. Kurek (red.), Regiony turystyczne świata, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, s. 98–100

Farhadian, A., NajiMeidani, A., Haroutianian, H., 2013, Analyzing the Relationship between the Indices of Identifying the Worn-out Textures and Indices of Urban Sustainable Development in the City of Mashhad (Text in Persian), „Journal of Urban Economics and Management”, s. 39-52

Fazeli E., KordShakeri P., BozorgzadehYazdi N., 2015, Providing optimal routes of tourism in Mashhad through identification and measurement of potential tourism elements (Text in Persian), „Geographical Journal of Tourism Space”, s. 13-37

Foruzan I., 2014, The Role of Religious Tourism in the Development and Growth of Urban Metropolis:(In The Case of Mashhad, Iran), Doctoral dissertation, Eastern Mediterranean University (EMU) - DoğuAkdenizÜniversitesi (DAÜ)

Gant C. A., 2016, Holiday rentals: The new gentrification battlefront, „Sociological Research Online”, 21(3), s. 1-9

Glass R. L., 1964, London: aspects of change (vol. 3), MacGibbon&Kee

Gotham K. F., 2005, Tourism gentrification: The case of new Orleans’ vieuxcarre (French Quarter), „Urban Studies”, 42(7), s. 1099–1121

Górczyńska M., 2015, Gentryfikacja w polskim kontekście: krytyczny przegląd koncepcji wyjaśniających, „Przegląd Geograficzny”, 87(4), s. 589-611

Gravari-Barbas M., 2017, Super-gentrification and tourismification in Le Marais, Paris, [w] M. Gravari-Barbas & S. Guinand (red.), Tourism & Gentrification in Contemporary Metropolises: International Perspectives, Taylor & Francis, s. 299-328

Gravari-Barbas M., Guinand S. (red.), 2017, Tourism & Gentrification in Contemporary Metropolises: International Perspectives, Taylor & Francis

Grzeszczak J., 2010, Gentryfikacja osadnictwa: charakterystyka, rozwój koncepcji badawczej i przegląd wyjaśnień, PAN IGiPZ, Warszawa

Hall C. M., 2008,Tourism planning: Policies, processes and relationships, Pearson Education

Harvey D., 2012, Bunt miast: Prawo do miasta i miejska rewolucja, Tłum. Praktyka Teoretyczna, FundacjaBęcZmiana, Warszawa

Herrera L.M.G., Smith N., Vera, M.Á.M., 2007, Gentrification, displacement, and tourism in Santa Cruz de Tenerife, „Urban Geography”, 28(3), s. 276-298

HeydariChianeh R., Del Chiappa G., Ghasemi V., 2018, Cultural and religious tourism development in Iran: prospects and challenges, „Anatolia”, s. 1-11

Hoad P., 2018, Mashhad in the spotlight: inequality plagues Iran's holy city, „The Guardian”, 22.01.2018, https://www.theguardian.com/cities/2018/jan/22/mashhad-spotlight-rising-inequality-iran-holy-city-imam-reza-shrine

Hoffman L., Fainstein S., Judd D. (red.), 2003, Cities and Visitors. Regulating People, Markets and City Space, Blackwell, Oxford

Izadi M., Ayoobian A., Nasiri T., Joneidi N., Fazel M., Hosseinpourfard M. J., 2012, Situation of health tourism in Iran opportunity or threat, „Journal Mil Med”, 14(2), s. 69-75

Izadi M., Kazemi Andarian M., 2012, Evaluation of the "Neighborhood Partnership" project by using the comprehensive urban regeneration model (Text in Perisan), „Haftshahr Journal of Urban Development and Organization”, s. 119-133

Jackowski A., 2003, Święta przestrzeń świata: podstawy geografii religii, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego

Jadach-Sepioło A., 2009, Gentryfikacja w kontekście rewitalizacji, [w:] A. Zborowski (red.), Demograficzne i społeczne uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce, IRM, Kraków, s. 125-135

Jafari J., Scott N., 2014, Muslim world and its tourisms, „Annals of Tourism Research”, 44, s.1-19

Jakóbczyk-Gryszkiewicz J., Marcińczak S., Wolaniuk A., 2014, Gentrification processes in the city. Łódź University Press

Kaczmarek S., 2012, Kultura gospodarowania przestrzenią w mieście, „Studia Miejskie”, 5, s. 9-17

Kaczmarek S., 2015, Skuteczność procesu rewitalizacji. Uwarunkowania, mierniki, perspektywy. „Studia Miejskie”, 17, s. 27-36

Kaczmarek S., Kowalczyk A., 2016, Rewitalizacja terenów poprzemysłowych i poturystycznych. „Folia Turistica”, 41, s. 283-308

Khaksari A., Lee T.J., Lee C.K., 2014, Religious perceptions and hegemony on tourism development: The case of the Islamic Republic of Iran, „International Journal of Tourism Research”, 16(1), s. 97-103

Kołodziej M., Skowronek M., 2012, „Chusta jest moim, naszym kłamstwem”. Dwie twarze młodego pokolenia islamskiej republiki Iranu, „The PolishJournal of the Arts and Culture”, s. 195-210

Kowalczyk-Anioł J., 2018, Koncepcja gentryfikacji turystycznej i jej współczesne rozumienie, „Prace Geograficzne”, z.154

Kowalczyk-Anioł J., Włodarczyk B., 2017, Przestrzeń turystyczna przestrzenią konfliktu, „Prace i Studia Geograficzne”, 62(2), s. 55-73

Kowalczyk-Anioł J., Zmyślony P., 2017, Turystyka miejska jako źródło protestów społecznych: przykłady Wenecji i Barcelony, „Turystyka Kulturowa”, 2, s. 7-36

Lees L., Annunziata S., Rivas-Alonso C., 2018, Resisting Planetary Gentrification: the value of survivability in the fight to stay put, „Annals of the American Association of Geographers”, 108(2), s. 346-355

Liang Z. X., Bao J. G., 2015, Tourism gentrification in Shenzhen, China: causes and socio-spatial consequences, „Tourism Geographies”, 17(3), s. 461-481

Lisowski A., 1999, Koncepcja gentryfikacji jako przejaw tendencji integracji w geografii miast, [w:] I. Jażdżewska (red.), Zróżnicowanie przestrzenne struktur społecznych w dużych miastach. XII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 23-32

Maciejowski W., 2013, Współczesne problemy rozwoju turystyki w Iranie, [w:] R. Pawlusiński (red.), Współczesne uwarunkowania i problemy rozwoju turystyki, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, s. 329-341

Maik W., 2016, Nowe ujęcia i koncepcje badawcze w studiach nad współczesnym miastem. [w:] T. Marszał (red.), Miasto–region–gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016, s. 63-74

Matusiak A., 2012, Turystyka w Iranie – analiza potencjału i ocena perspektyw rozwoju, „Turystyka Kulturowa”, 11, s. 32-53

Mehrazan Consultant Engineers, 1993, Mashhad Master Plan, Tehran, Iran: Ministry of Housing and Urban Development

Mikos von Rohrscheidt A., 2011, Faktyczna dostępność turystyczna obiektów sakralnych jako problem turystyki religijnej w Polsce, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług”, 65, s. 35-57

NajibKazerkar N., Alizadeh K., Saremi H., 2016, Pathology of physical interventions in the old fabric of the city of Mashhad (with emphasis on Safavid, Pahlavi and contemporary eras) (Text in Persian), „Journal Of History Of Civilization And Jurisprudence”, s. 11-43

Najmi M., Sharbatoghlie A., Jafarieh A., 2010, Tourism market segmentation in Iran, „International Journal of Tourism Research”, Vol. 12, No. 5, s. 497-509

Novy J, Colomb C., 2016, Urban tourism and its discontents: an introduction, [w] Colomb C., Novy J. (red.), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, s. 1-30

O’Gorman K., McLellan L. R., Baum T., 2007, Tourism in Iran: central control and indigeneity, [w] Tourism and Indigenous Peoples: Issues and Implications, Butterworth - Heinemann, Oxford, s. 297-317

Opillard F., 2017, From San Francisco’s ‘Tech Boom 2.0’ to Valparaiso’s UNESCO World Heritage Site, [w] Colomb C., Novy J. (red.), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, s. 129-151

Pawlusiński R., 2017, Ekonomia współdzielenia: istota zjawiska i wyzwania dla sektora turystyki w miastach, [w:] M. Drewnik, M. Mika (red.), Człowiek i jego działania. Spojrzenie geografa. Prace dedykowane Profesorowi Włodzimierzowi Kurkowi, IGiGP UJ, Kraków: s. 179-191

Pinkster F.M., Boterman W.R., 2017, When the spell is broken: gentrification, urban tourism and privileged discontent in the Amsterdam canal district, „Cultural Geographies”,24(3), s. 457-472

Saarinen J., Rogerson C.M., Hall C.M., 2017, Geographies of tourism development and planning, „Tourism Geographies”, s. 307-317

Sagan I., 2017, Miasto. Nowa kwestia i nowa polityka, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa

Sarkheyli E., Rafieian M., Taghvaee A.A., 2016, Qualitative Sustainability Assessment of the Large-Scale Redevelopment Plan in Samen District of Mashhad, „International Journal of Architecture and Urban Development”, 6(2), s. 49-58

Scott N., Jafari J. (red.), 2010, Tourism in the Muslim world, Emerald Group Publishing Limited

Smith N., 1979, Toward a theory of gentrification a back to the city movement by capital, not people, „Journal of the American Planning Association”, 45(4), s. 538-548

Smith N., 2002, New globalism, new urbanism: gentrification as global urban strategy, „Antipode”, 34(3), s. 427-450

Stasiak A., 2015, Turystyka kontrowersyjna jako emanacja gospodarki doświadczeń, [w:] G. Godlewski, M. Zalech (red.), Turystyka kontrowersyjna na współczesnym rynku podróży – formy, uwarunkowania, skutki, AWF Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Filia w Białej Podlaskiej, Biała Podlaska, s. 53-69

Tash, 2018, Renovation and Regeneration Plan of Surrounding Fabric of Imam Reza Holy Shrine, Maskan Sazan Samen Company, Mashhad, http://www.tash.co.ir/ (15.03.2018)

WTTC 2017 https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/countries-2017/iran2017.pdf (15.03.2018)

Yin R.K., 2003, Case Study Research: Design and Methods, Sage, Thousand Oaks

Zarkar R., 2016, A Mural Erased: Urban Art, Local Politics and the Contestation of Public Space in Mashhad, „Urbanisation”, 1(2), s. 166-179

Zamani-Farahani H., Henderson J.C., 2010, Islamic Tourism and Managing Tourism Development in Islamic Societies: The Cases of Iran and Saudi Arabia, „International Journal of Tourism Research”, 12, s. 79–89

Zolfaghari H., 2007, Potentials and limitations in Iran for developing tourism sector, „GEOMED International Symposium on Geography”, Antalya, Turkey


Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2018 Joanna Kowalczyk-Anioł


Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642