Turystyka miejska schodzi pod ziemię. Rola piwnic i podziemi w turystyce – zarys zagadnienia
Abstrakt
Miejska przestrzeń turystyczna staje się coraz bardziej pełna, tworzą ją m.in. atrakcje turystyczne, coraz częściej wykreowane, by raczej tworzyć niż zaspokajać już istniejące potrzeby (turystyczne). W ostatnich latach w Polsce szczególnie mocno zaistniały w turystyce podziemia miejskie, wśród nich głównie obiekty pokopalniane, ale także piwnice, krypty, schrony i wiele innych. Autorzy artykułu podjęli próbę zebrania podstawowych informacji i uporządkowania wiedzy na temat podziemi miejskich – oszacowania wielkości i zróżnicowania istniejących zasobów, zaproponowania ich systematyki, analizy sposobów ich wykorzystania i zagospodarowania dla potrzeb turystyki ze szczególnym uwzględnieniem problemów, których nastręczają nie tylko na etapie realizacji, ale przede wszystkich użytkowania.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Chmura J., Migdas T., 2005, Ocena stateczności wyrobisk trasy turystycznej i komór sanatoryjnych w Kopalni Soli „Bochnia” wraz z projektem opomiarowania nowych obiektów turystycznych, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 29, z. 3/1, s. 119−133
Chmura J., Mikoś T., 2009, Średniowieczny kolektor sanitarny w Przemyślu jako element podziemnej trasy turystycznej, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 33, z. 3/1, s. 65−74
Chmura J., Wieja T., 2015, Profilaktyka i zapobieganie zagrożeniom w procesie adaptacji i użytkowania podziemnych tras turystycznych, „Przegląd Górniczy”, T. 71, nr 4, s. 83−89
Chmura J., Wójcik A., 2009, Adaptacja dąbrowskiej „Sztygarki” na podziemną trasę turystyczną, „Górnictwo i Geoinżyniera”, R. 33, z 3/1, s. 75−86
Chylińska D., Kosmala G., 2010, Szlaki rowerowe w Polsce – między turystyką, edukacją i polityką, „Folia Turistica” 23, s. 153–174
Duży S., Dyduch G., Preidl W., 2016, Ochrona wyrobisk podziemnych o wartości historycznej, „Hereditas Minariorum” 3, s. 237−241
Kałucki J., 2009, Turystyka schodzi do podziemia, „Rzeczpospolita” z 16.11.2009, s. A8-9
Kosmaty J., 2005, „Lisia” sztolnia w Wałbrzychu – relikt dawnych robót górniczych i możliwości wykorzystania dla celów turystycznych i dydaktycznych, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, nr 111/2005, s. 127−139
Kowalczyk A., 1997, Geografia turyzmu, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
Lijewski T., Bogdan M., Wyrzykowski J., 2008, Geografia turystyki Polski, PWE, Warszawa
Lorenc M. W., 2006, Architektura podziemi (przykłady z Polski), Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa, Wałbrzych
Marciniak A., 2016, Podziemia turystyczne w Polsce: sztolnie, kopalnie, schrony, jaskinie, obiekty militarne, Libra, Kraków
Mikoś T., Chmura J., 2003, Górniczo-geotechniczne problemy zabezpieczania podziemnych tras turystycznych na przykładzie chełmskich podziemi kredowych, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 27, z. 3−4, s. 439−449
Mikoś T., Chmura J., 2005, Rewitalizacja i udostępnienie zabytkowych podziemi w Rynku w Przemyślu na podziemną trasę turystyczną, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 29, z. 3/1, s. 299−310
Mikoś T., Chmura J., 2004, Górniczo-geotechniczne problemy zabezpieczania podziemnych tras turystycznych na przykładzie Chełmskich Podziemi Kredowych, „Budownictwo Górnicze i Tunelowe”, tom 1, s. 40−45
Mularz S., Rybicki S., 1999, Geologiczno-inżynierskie uwarunkowania deformacji terenu i szkód budowlanych w staromiejskiej dzielnicy Sandomierza, „Przegląd Geologiczny” 47 (12), s. 1117−1124
Paciorek K., Zbiegani A., 2010, Staromiejskie piwnice Warszawy – nowy szlak turystyczny, „Spotkania z zabytkami”, Nr 11−12, s. 30−33
Proksa M., 2011, Podziemna trasa turystyczna w Rzeszowie – aspekty architektoniczne i konserwatorskie, „Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej Nr 276. Budownictwo i Inżynieria Środowiska”, z. 58 (2), s. 345−356
Roszkiewicz J., 2011, Przewodnik po Polsce. Podziemne trasy turystyczne, Daunpol, Warszawa
Szewczyk R., 2005, Polska. Fascynujący świat podziemi, Muza, Warszawa
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1399 z późn. zm.
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2003 Nr 162 poz. 1568 z późn. zm.
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze, Dz. U. z 2017 r. poz. 2126
Wałach D., Hydzik J., 2010, Koncepcje Podziemnej Trasy Turystycznej w rejonie Starego Miasta Bystrzycy Kłodzkiej, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 34, z. 2, s. 601−608
Wartak K., Wieja T., 2011, Rewitalizacja historycznych kanałów kanalizacyjnych w projektowaniu podziemnych tras turystycznych, „Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne” 4 (37), s. 76−80
Wieja T., Chmura J., 2009, Metodologia prac projektowych i organizacyjnych przy adaptacji zabytkowych wyrobisk na podziemne trasy turystyczne, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 33, z. 3/1, s. 445−454
Wieja T., Chmura J., 2013, Detal architektoniczny i budowlany w projektowaniu podziemnych tras turystycznych, „Budownictwo Górnicze i Tunelowe”, T. 2, s. 39−48
Wieja T., Wartak K., 2011, Adaptacja historycznych kanałów kanalizacyjnych na potrzeby podziemnych tras turystycznych (ptt), „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 35, z. 2, s. 573−580
Wierzbicki A., Krzeczyńska M., Woźniak P., 2017, Ochrona starych kamieniołomów jako obiektów przyrodniczych o walorach naukowych, edukacyjnych i geoturystycznych – teoria a praktyka, „Hereditas Minariorum” 4, s. 135−151
Zagożdżon P. P., Zagożdżon K. D., 2016, Podziemne obiekty geoturystyczne na terenie Polski, „Hereditas Minariorum” 3, s. 267−279
Zagożdżon P. P., Zagożdżon K. D., 2010, Podziemna trasa geoturystyczna w „Kopalni złota w Złotym Stoku” – propozycja, [w:] P. P. Zagożdżon, M. Madziarz (red. red.), Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury 3, Wrocław, s. 519−538
Ziemianek J., 2011, Kierunki i możliwości rozwoju turystyki w tarnogórskich podziemiach, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, (maszynopis)
Żurek L., Paruzel K., Szczypkowska M., 2010, Zabrzańskie podziemia – europejską atrakcją, [w:] P. P. Zagożdżon, M. Madziarz (red.), Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury 3, Wrocław, s. 539−551
Brombosz S., 2018, Olkusz. Turyści odwiedzili podziemia ratusza. To początek cyklu wycieczek, http://olkusz.naszemiasto.pl/artykul/olkusz-turysci-odwiedzili-podziemia-ratusza-to-poczatek,4413428,artgal,t,id,tm.html [05.09.2018]
http://kopalnia-bochnia.pl/FAQ/ [09.09.2018]
Lubicz-Sadowski J., 2000, Krypty w Kościele Pobernardyńskim w Ostrołęce i wykaz zasłużonych obywateli Ostrołęki i powiatu od roku 1704 na rzecz Klasztoru, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego” 14, s. 288−298, http://mazowsze.hist.pl/28/Zeszyty_ Naukowe_Ostroleckiego_Towarzystwa_Naukowego/643/2000/23416/ [05.09.2018]
Łysiak W., Możliwości adaptacji zabytków fortyfikacji nowożytnej na przykładzie fortu nr 1 w Zakroczymiu, „Ochrona Zabytków” 24/3 (94), s. 173−182, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-fd7610ec-6e01-4148-a424-49082a9f7b84/c/Ochrona_Zabytkow-r1971-t24-n3__94_-s173-182.pdf [05.09.2018]
Matyjasik A., 2010, Podziemne trasy turystyczne w Polsce, Uniwersytet Gdański, Gdańsk (maszynopis), http://podziemia.pl/wp-content/uploads/2017/07/praca-mgr-Anna-Matyjasik-Podziemne-Trasy-Turystyczne-w-Polsce.pdf [05.09.2018]
Olszewski J., Zmyślony M., Wrzesień M., Walczak K., 2015, Występowanie radonu w polskich podziemnych trasach turystycznych, „Medycyna Pracy” 66(4), s. 557–563, http://dx.doi.org/10.13075/mp.5893.00211
Płóska I., 2007, Rynek Główny w Krakowie – ekspozycja podziemi dla wielkiego muzeum, „Wiadomości Konserwatorskie” 22, s. 97−101, https://suw.biblos.pk.edu.pl/ downloadResource&mId=199679 [03.09.2018]
Podziemna Trasa Turystyczna Rzeszowskie piwnice, b.r., Rzeszów, www.rzeszow.pl/file/21944/ folder%20trasa.pdf [05.09.2018]
http://podziemia.pl/ [12.09.2018]
Romańczuk R., 2016, Architektura kościoła reformatów w Węgrowie jako przykład adaptacji teologicznych i architektonicznych zasad budowy świątyń reformackich, „Drohiczyński Przegląd Naukowy”, Nr 8, s. 375—391, http://www.drohiczyntn.pl/images/DPN08/375-391Romanczuk.pdf [05.09.2018]
Stabrowska D., 2001, Zaplecze gospodarcze (piwnice) przy kolegium jezuickim w Pułtusku: wyniki rekonesansu prowadzonego przy współudziale studentów Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku w październiku 1996 r., „Rocznik Mazowiecki” 13, s. 97−109, http://mazowsze.hist.pl/17/Rocznik_Mazowiecki/385/2001/12582/ [05.09.2018]
Stojak G., 2017, Rewitalizacja Podziemnej Trasy Turystycznej w Przemyślu w latach 2009-2014. Część 1. Stan badań i literatura, „Wiadomości Konserwatorskie” 52, s. 96−110, doi:10.17425/WK52PRZEMYSL
http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2018-roku,7,15.html# [27.07/2018]
Urzykowski T., 2018, Praga-Północ. Katownia NKWD przy Strzeleckiej pod ochroną. Konserwator zabytków wpisał ją do rejestru, „Gazeta Wyborcza” z 30.04.2018, dostępne: http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,23338380,praga-polnoc-katownia-nkwd-przy-strzeleckiej-pod-ochrona-konserwator.html?disableRedirects=true [23.09.2018]
http://wroclaw.naszemiasto.pl/artykul/mural-zdobi-centrumwroclawia,3914572, artgal,t,id,tm.html [30.07.2018]
https://www.visitstockholm.com/see--do/attractions/art-in-the-subway/ [30.07.2018]
Odniesienia
- Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.
Copyright (c) 2018 Dagmara Chylińska
Copyright © Turystyka Kulturowa 2008-2021. ISSN 1689-4642