Zrównoważona turystyka kulturowa na obszarach przyrodniczo cennych. Studium przypadku Drawieńskiego Parku Narodowego

Abstrakt

Znaczenie środowiska przyrodniczego oraz jego rola jako czynnika odpowiedzialnego za kształtowanie krajobrazu kulturowego i przestrzeni turystycznej regionu, od wielu lat stanowią przedmiot dyskusji naukowych i są szeroko opisywane zarówno w polskiej, jak i światowej literaturze tematu. Czy może jednak zaistnieć sytuacja odwrotna, kiedy to turystyka kulturowa w pewny sposób kształtuje obszar przyrodniczo cenny, np. podlegający jednej z usankcjonowanych prawnie form ochrony? Czy odpowiednio ukierunkowany i zarządzany ruch turystyki kulturowej może zostać wykorzystany w służbie ochrony i zachowania cennych walorów przyrodniczych miejsca?
Przyrodnicze obszary chronione (parki narodowe czy krajobrazowe, rezerwaty itd.) coraz częściej borykają się z problemem zmasowanego i niekiedy wymykającego się spod kontroli ruchu turystycznego. Zjawisko overtourism, znane i opisywane do tej pory głównie w przestrzeni miejskiej, zaczyna pojawiać się również w regionach uważanych do tej pory za strefy ciszy i wypoczynku. Od kilku lat zjawisko obserwowane jest również na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego, położonego na pograniczu województw: zachodniopomorskiego, lubuskiego i wielkopolskiego. Przyczyniła się do tego głównie ogromna popularność turystyki kajakowej, która zdeterminowała niemal całkowity ruch turystyczny na tym terenie. Wprowadzone limity oraz opłaty za spływ po terenie parku nie przyniosły znaczących zmian i założonych rezultatów.
Obszar Drawieńskiego Parku Narodowego (DPN) to nie tylko malownicze doliny Drawy, Płocicznej i Korytnicy wraz z otaczającymi je zwartymi kompleksami leśnymi, z cennym starodrzewem i bogactwem faunistycznym. To również unikatowe połączenie wielowiekowej działalności człowieka na tych terenach, w dużej mierze związanej z funkcjonowaniem tradycyjnych zawodów związanych głównie z gospodarką leśną. Zachowane elementy tego dziedzictwa, jak również unikalne w skali kraju założenia osadnicze wraz z zabudową, stanowią doskonałą podstawę do kreowania produktów i szlaków turystyki kulturowej. Przemyślana i zrównoważona oferta turystyki kulturowej (m.in. powstanie ekomuzeum), a także stworzenie tematycznej trasy turystycznej w oparciu o istniejące szlaki i zachowane obiekty lokalnego dziedzictwa kulturowego, zaczynają przekładać się na dywersyfikację ruchu turystycznego, a tym samym „odciążenie” przestrzeni turystycznej doliny Drawy.