Dziedzictwo uznane – wpis na Listę UNESCO a atrakcyjność turystyczna (na przykładzie Tarnowskich Gór)

Joanna Ziarkowska

Abstrakt


W lipcu 2017 roku obradujący w Krakowie Komitet Światowego Dziedzictwa podjął decyzję o zamieszczeniu na Liście UNESCO pogórniczych zabytków w Tarnowskich Górach. Wpis obejmuje kopalnię rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi, łącznie 28 obiektów w Tarnowskich Górach, Zbrosławicach i Bytomiu. Najbardziej znane z nich to Zabytkowa Kopalnia Srebra i Sztolnia Czarnego Pstrąga.Zamieszczenie danego dobra na Liście UNESCO jest z reguły traktowane w kategoriach dużego atutu promocyjnego, który w perspektywie może przyczynić się do zwiększenia rozpoznawalności miejsca lub obiektu, a co za tym idzie – do wzrostu frekwencji turystycznej. W literaturze wskazuje się przypadki, kiedy wpis na tę prestiżową listę spowodował lawinowy przyrost liczby odwiedzających, ale również takie, gdy zjawisko to zaznaczyło się znacznie słabiej. W związku z tym relacja pomiędzy zamieszczeniem miejsca lub obiektu na Liście UNESCO, a wzrostem jego atrakcyjności turystycznej nie zawsze jest jednoznaczna, co skłania do podejmowania badań nad konkretnymi przykładami. Po upływie blisko dwóch lat od wpisu Tarnowskich Gór na Listę UNESCO warto uczynić z tego zabytku dziedzictwa przemysłowego studium przypadku. W artykule wykorzystano materiały źródłowe na temat ruchu turystycznego, gromadzone przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, obejmujące okres od roku 1958 do końca 2018. Bardziej szczegółowe analizy, zawierające dane miesięczne, przeprowadzono dla okresu trzech kluczowych lat, tj. 2016–2018 (pełny rok przed wpisem, rok, w którym dokonano wpisu oraz pełny rok po wpisie).

 

 


Słowa kluczowe


Tarnowskie Góry; dziedzictwo przemysłowe; Lista UNESCO; atrakcyjność turystyczna

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Albert M. T., 2007, Kultura, dziedzictwo, tożsamość, [w:] Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania, red. M. A. Murzyn, J. Purchla, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, s. 49–56

Banaszkiewicz M., Owsianowska S., 2015, Trudne dziedzictwo a turystyka. O dysonansie dziedzictwa kulturowego, „Turystyka Kulturowa”, nr 11, s. 6–24

Burzyński T., Staszewska-Ludwiczak A., Pasko K. (red.), 2009, Dziedzictwo przemysłowe jako element zrównoważonego rozwoju turystyki. Materiały z V Międzynarodowej Konferencji Naukowo Praktycznej, GWSH, Katowice 2009

Culler J., 1988, Framing The Sign: Criticism and Its Institutions, University of Oklahoma Press, Norman

Derek M., 2012, Przestrzeń czasu wolnego w obiektach poprzemysłowych na warszawskiej Pradze, [w:] Moda na sukces, red. J. Kowalczyk-Anioł, M. Makowska-Iskierka, Seria: Warsztaty z Geografii Turyzmu, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 49–66

Fyall A., Rakic T., 2006, The Future Market for World Heritage Sites, [w:] Managing World Heritage Sites, red. A. Leask i A. Fyall, Butterworth-Heinemann, Oxford, s. 21–34

Gad P., Rosenbaum S., 2010, Tarnowskie Góry. Podziemia, Wydział Kultury i Promocji Miasta oraz Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego w Tarnowskich Górach, Tarnowskie Góry

Garrod B., Fyall A., 2000, Managing Heritage Tourism, „Annals of Tourism Research”, t. 27, nr 3, s. 682–708

Górna A., Górny K., 2017, Atrakcyjność turystyczna obiektów z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO – przykład Senegalu, „Prace i Studia Geograficzne”, t. 62, z. 1, s. 43–80

Górna A., Górny K., 2018, Turystyka dziedzictwa – przykład kubańskich obiektów z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO, „Turystyka Kulturowa”, nr 4, s. 26–45

Historia Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, 2004, red. J. Marciniak, Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, Tarnowskie Góry

Historia Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Suplement (2003-2013), 2014, red. S. Wyciszczak, R. Wasielewski, Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, Tarnowskie Góry

Jedynak Z., 2007, Początki miasta górniczego Tarnowskie Góry w świetle dokumentów przechowywanych w Archiwum Państwowym w Katowicach, [w:] Szkice Archiwalno-Historyczne, red. P. Greiner, nr 3, Archiwum Państwowe w Katowicach, Katowice, s. 23–31

Jędrysiak T., 2011, Turystyka kulturowa w obiektach poprzemysłowych – zagadnienia ogólne, „Turystyka Kulturowa”, nr 6, s. 17–35

Jordan L.A., Jolliffe L., 2013, Heritage tourism in the Caribbean: Current themes and challenges, „Journal of Heritage Tourism”, t. 8, nr 1, s. 1–8

Kłys G., 2004, Przyroda Podziemi Tarnogórskich, Polskie Towarzystwo Geograficzne, Odział Katowicki, Pyrzowice

Konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r., Dz. U. z 2011 r., nr 172, poz. 1018

Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjęta w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. przez Konferencję Generalną Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury na jej siedemnastej sesji, Dz. U. z dnia 30 września 1976 r.

Kronenberg M., 2007, Turystyka dziedzictwa przemysłowego – próba sprecyzowania terminologii, [w:] Dziedzictwo przemysłowe jako strategia rozwoju innowacyjnej gospodarki. Materiały z IV Międzynarodowej Konferencji Naukowo Praktycznej, red. T. Burzyński, GWSH, Katowice, s. 33–41

Królewska Huta Fryderyk pod Tarnowskimi Górami na Górnym Śląsku. Memoriał na uroczystość stulecia jej istnienia od 1786 do 1886 roku, 2018, red. Z. Pawlak, Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, Tarnowskie Góry

Kruczek Z., 2009, Zabytki architektury i muzea jako atrakcje turystyczne, [w:] Sztuka i podróżowanie. Studia teoretyczne i historyczno-artystyczne, red. P Krasny i D. Ziarkowski, Proksenia, Kraków, s. 39–53

Kruczek Z., Kurek A., Nowacki M., 2012, Krajoznawstwo. Teoria i metodyka, wydanie II uzupełnione, Proksenia, Kraków

Lamparska M., 2013, Uwarunkowania rozwoju turystyki postindustrialnej w przestrzeni Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice

Lamparska M., 2017, Turystyka wśród górniczych szybów. Szlak turystyczny i przewodnik po dawnych i współczesnych kopalniach na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, „Śląsk” Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe, Katowice

Li M., Wu B., Cai L., 2008, Tourism Development of World Heritage Sites in China: A Geographic Perspective, „Tourism Management”, t. 29, s. 308–319

Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J., 2008, Geografia turystyki Polski, wydanie piąte zmienione, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Lowenthal D., 2005, Natural and Cultural Heritage, „International Journal of Heritage Studies”, nr 1, s. 81–92

MacCannell D., 2005, Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, przełożyły E. Klekot i A. Wieczorkiewicz, Muza SA, Warszawa

Mackiewicz E., Gątkowska D., Walker M., 2004, Tarnowskie Góry – podziemia zabytkowej kopalni rud srebronośnych oraz sztolni „Czarnego Pstrąga”, [w:] Pomniki Historii. 25 najcenniejszych obiektów i zespołów zabytkowych w Polsce, red. M. Róziewicz, J. Wendlandt, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Warszawa, s. 191–196

Marstein M., 2011, Światowe dziedzictwo UNESCO – strategia globalna i inne zagadnienia, [w:] Zarządzanie miejscami wpisanymi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce i w Norwegii / Management of UNESCO World Heritage Sites in Poland and Norway, red. J. Purchla, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, s. 31–51

Mikos von Rohrscheidt A., 2008, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy, GWSHM Milenium w Gnieźnie, Gniezno

Molenda T., 2006, Górnicze środowiska akwatyczne – obiekty obserwacji procesów hydrologiczno – biologicznych, [w:] Dziedzictwo i historia górnictwa oraz możliwości wykorzystania pozostałości dawnych robót górniczych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, s. 239–250

Murzyn-Kupisz M., 2012, Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków

Nitkiewicz-Jankowska A., 2006, Turystyka przemysłowa wizytówką Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, [w:] Dziedzictwo i historia górnictwa oraz możliwości wykorzystania pozostałości dawnych robót górniczych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2006, s. 251–256

Operational Guidelines fot the Implementation of the World Heritage Convention, United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, Paris 2017

Pawlak Z., Filak M., 2017, Tarnowskie Góry / UNESCO. Obiekty pogórnicze wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, Tarnowskie Góry

Pomykalska M., Obiekty potencjalnej konwersji funkcji przemysłowej w turystyczną – przykład Elektrociepłowni Bytom Szombierki, 2007, [w:] Studia nad turystyką. Prace ekonomiczne i społeczne, red. W. Kurek, R. Pawlusiński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 169–179

Poria Y., Reichel A., Cohen R., 2011, World Heritage Site – Is It an Effective Brand Name? A Case Study of a Religious Heritage Site, „Journal of Travel Research, t. 50, nr 5, s. 482–495

Rapacz A., Gryszel P., Jaremen D. E., 2010, Innowacje a atrakcyjność turystyczna wybranych uzdrowisk dolnośląskich w świetle badań empirycznych, [w:] Konkurencyjność miast i regionów na globalnym rynku turystycznym, red. J. Sala, PWE, Warszawa, s. 520–542

Roh T., Bak S., Min Ch., 2015, Do UNESCO Heritages Attract More Tourists?, „World Journal of Management”, t. 6, nr 1, s. 193–200

Rogalewski O., 1974, Zagospodarowanie turystyczne, WSiP, wyd. 3, Warszawa

Rzeczycki T., 2012, Podziemne trasy turystyczne Polski, cz. 1 – Kopalnie, wydanie I, Wydawnictwo Technol, Kraków

Stasiak A., 2009, Zabytki techniki i przemysłu, [w:] Geografia turystyki Polski. Przewodnik do ćwiczeń krajoznawczych, red. A. Stasiak, PWE, Warszawa 2009, s. 89–107

Szmygin B., 2011, Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO – charakterystyka problematyki w Polsce na tle sytuacji międzynarodowej, [w:] Zarządzanie miejscami wpisanymi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce i w Norwegii / Management of UNESCO World Heritage Sites in Poland and Norway, red. J. Purchla, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, s. 53–70

Tourtellot J. B., 2010, Part Threat, Part Hope. The Challenge of Tourism, „World Heritage”, nr 58, s. 8–19

Turnbidge J. E., Ashworth G. J., 1996, Dissonant Heritage: The Management of the Past as a Resource in Conflict, Wiley & Sons, Chichester

Urry J., 2007, Spojrzenie turysty, przełożyła A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Warszyńska J., Jackowski A., 1978, Podstawy geografii turyzmu, PWN, Warszawa

Wuepper D., Patry M., 2017, The World Heritage List: which sites promote the brand? A big data spatial econometrics approach, „Journal of Cultural Economics”, t. 41, s. 1–21

Yale P., 1991, From Tourist Attractions to Heritage Tourism, Elm, Huntingdon

Yang Y., Xue L., Jones T. E., 2019, Tourism-enhancing effect of World Heritage Sites: Panacea or placebo? A meta-analysis, „Annals of Tourism Research”, t. 75, s. 29–41

Zaczkowski A., 2007, Markowy produkt turystyczny. Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego, [w:] Szlaki turystyczne a przestrzeń turystyczna, red. P. Kuleczka, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Zarząd Główny, Warszawa, s. 151–155

Ziarkowski D., 2012, Znaczenie obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO dla Turystyki, „Folia Turistica”, nr 26, Kraków

https://kopalniasrebra.pl/historia, dostęp: 19.04.2019

https://www.nid.pl/pl/Dla_wlascicieli_i_zarzadcow/opieka-nad-zabytkami/miejsca-swiatowego-dziedzictw/kryteria-wpisu, dostęp: 29.04.2019

https://smzt.pl/ dostęp: 19.04.2019

http://www.ticcih.pl/ticcih, dostęp:29.04.2019

http://unesco.tarnowskiegory.pl/mamy-to-tarnowskie-gory-na-liscie-unesco, dostęp: 19.04.2019

https://whc.unesco.org/en/interactive-map, dostęp: 23.04.2019

https://zabytek.pl/pl/obiekty/podziemia-zabytkowej-kopalni-rud-srebrnonosnych-i-sztolnia-czarn, dostęp: 25.04.2019


Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2019 Joanna Ziarkowska


Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642