Pytanie 99: Jak dbać o autentyczność dziedzictwa w obiektach odbudowanych po zniszczeniach?
Abstrakt
Wojny, katastrofy, pożary, zamachy i inne tragiczne zdarzenia oprócz oczywistych dramatycznych skutków dla poszczególnych osób oznaczają też niejednokrotnie katastrofalne efekty dla dziedzictwa kulturowego. Zarówno materialne, jak i niematerialne elementy dziedzictwa konkretnych wspólnot, grup i narodów mogą być unicestwione lub w ograniczony sposób przypadkowo lub intencjonalnie niszczone. Z jednej strony muzea, teatry, sanktuaria, zabytki, miejsca i artefakty, z drugiej zaś tradycje, zwyczaje, pamięć, wiedza i wszystko to, co związane z aktywnością, działaniem, tworzeniem i odtwarzaniem przez konkretne jednostki w perspektywie wojny, z uwagi na skalę konfliktu są nie tylko potencjalnie zagrożone, ale faktycznie i wielokrotnie bezpowrotnie uśmiercane.
Obraz zniszczeń w wyniku działań człowieka i natury, gruzy, ruiny, groby, a także mapa ruchów migracyjnych w obliczu podejmowanych starań aby uporządkować, odbudować, przywrócić i powrócić do stanu sprzed katastrofy kierują myśli nie tylko badaczy ale też innych interesariuszy w stronę fundamentalnych pytań o autentyczność. W kontekście wydarzeń ostatnich tygodni i miesięcy oraz wcześniejszych doświadczeń w skali regionalnych i lokalnych katastrof, wojen i innych destrukcyjnych zdarzeń proponujemy refleksję nad tym problemem w perspektywie turystyki kulturowej.
Czy katastroficzne piętno musi być jedynym lub dominującym elementem tożsamości konkretnych miejsc, całych miast czy regionów? Czy turystyka kulturowa posiada, ewentualnie w jakim zakresie i w jakich okolicznościach, potencjał stygmatyzujący? Z jakimi trudnościami borykają się zarządcy, przewodnicy w przestrzeniach, obiektach całkowicie lub częściowo odbudowanych po zniszczeniach? Jakie praktyki sprzyjają, a jakie uniemożliwiają troskę o autentyczność dziedzictwa w obiektach odbudowanych po zniszczeniach? Podsumowując, jak dbać o autentyczność dziedzictwa w obiektach odbudowanych po zniszczeniach?
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Ashworth G., Tunbridge J., 1996, Dissonant Heritage: The Management of The Past as a Resorce in Conflict, Wiley, Chichester
Bukowska W., Krawczyk J. (red.), 2015, Karta Wenecka 1964-2014, Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń
Czerner O., 1974, Wartość autentyzmu w zabytkach, „Ochrona Zabytków”, nr 3, s. 180-183
Duda A., 2020, Turysta wobec porzuconego dziedzictwa Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia, Historia Iagellonica, Kraków
Fudala T., (red.), 2016a, Spór o odbudowę Warszawy. Od gruzów do reprywatyzacji, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Warszawa
Fudala T., 2016b, Odbudowa Warszawy i miastobójstwo „małego Paryża”, [w:] Spór o odbudowę Warszawy. Od gruzów do reprywatyzacji, red. T. Fudala, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Warszawa, s. 11-35
Houghton F., 2013, ‘The missing chapter’. Bomber Command aircrew memoirs in the 1990s and 2000s, [w:] British Cultural Memory and the Second World War, red. L. Noakes, J. Pattison, Bloomsbury, London i in., s. 155-174
Iaromenko S., Shykina O., Niecheva N., 2019, Wooden sacral architecture as an object of cultural tourism in Ukraine, „Journal of Geology, Geography and Geoecology”, Vol. 28, nr 4, s. 661-672, doi: https://doi.org/10.15421/111963
ICOMOS, 2008, Deklaracja w sprawie zachowania genius loci (ducha miejsca), XVI Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Quebec, 4 października 2008 r.
Janicki K., Kuzak R., Kaliński D., Zaprutko-Janicka A., 2020, Przedwojenna Polska w liczbach, Bellona, Warszawa
Jędrysiak T., Mikos von Rohrscheidt A., 2011, Militarna turystyka kulturowa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
Kapuściński R., 2004, Spotkanie z Innym jako wyzwanie XXI wieku, Kraków
Kociszewski P., 2018, Turystyka militarna: zagospodarowanie zasobów i funkcja turystyczna w zarządzaniu obiektami, pytanie nr 74, „Turystyka Kulturowa”, nr 1, s. 274-293
Konwencja 1972, Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjęta w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. przez Konferencję Generalną Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury na jej siedemnastej sesji, Dz. U. z 1976 r., nr 32, poz. 190
Konwencja 2003, Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r. (Dz.U. 2011, nr 172, poz. 1018)
Kulesza R., 2016, Epitafium termopilskie w Polsce, „Klio – Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym”, T. 39, nr 4, s. 3-34
Kunicki-Goldfinger W. J. H., 1993, Znikąd donikąd, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
Mikos von Rohrscheidt A., 2009, Polska: największe muzeum fortyfikacji na wolnym powietrzu w aspekcie rozwoju turystyki kulturowej, „Turystyka Kulturowa”, nr 2, s. 20-48
Mikos von Rohrscheidt A., 2018, Polityka historyczna z etyką w tle. Patologie w kreowaniu doświadczeń turystów kulturowych, „Folia Turistica”, nr 49, s. 67-123
Mikos von Rohrscheidt A., 2020a, Zarządzanie w turystyce kulturowej, t. I: Konteksty, koncepcje, strategie, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań
Mikos von Rohrscheidt A., 2020a, Zarządzanie w turystyce kulturowej, t. II: Obszary, Relacje, oferta, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań
Mikos von Rohrscheidt A., 2021a, Interpretacja dziedzictwa w turystyce kulturowej. Konteksty, podmioty, zarządzanie, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań
Mikos von Rohrscheidt A., 2021b, Uczestnicy, formy i kierunki rozwoju współczesnej turystyki społecznej, [w:] Turystyka społeczna w Polsce. Monografia naukowa. Przewodnik dobrych praktyk, red. A. Stasiak, COTG PTTK Fundacja Symbioza, Kraków–Świdnica, s. 31-61
Mikos von Rohrscheidt A., Szczepankiewicz-Battek J., 2017, Dzieje i dziedzictwo reformacji luterańskiej w Polsce jako potencjał i przedmiot turystyki religijnej, „Turystyka Kulturowa”, nr 3, s. 21-61
Molski J., 2015, Wędrówki z notatnikiem i łopatą, Wydawnictwo Vesper, Czerwonak
Oszczanowski P., (red.), 2011, Cuius regio, eius religio. Trzechsetna rocznica powstania kościołów Łaski na Śląsku // 300. Jahrestag des Bestehens der Gnadenkirchen in Schlesien, Muzeum Karkonoskie, Jelenia Góra 2011
Perlińska-Kobierzyńska E., 2016, Warszawa, miasto do przebudowy, [w:] Spór o odbudowę Warszawy. Od gruzów do reprywatyzacji, red. T. Fudala, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Warszawa, s. 59-91
Raport 2004, Raport o stratach wojennych Warszawy, Miasto Stołeczne Warszawa, Zespół ds. ustalenia wartości strat jakie Warszawa poniosła w wyniku II Wojny Światowej, Urząd Miasta Stołecznego Warszawa, listopad 2004
Rouba B.J., 2008, Autentyczność i integralność zabytków, „Ochrona Zabytków”, nr 4, s. 37-57
Schatt-Babińska K., 2016, Europocentryczne i dalekowschodnie spojrzenie na wartość autentyzmu zabytku – Dokument z Nara jako próba pogodzenia, „Gdańskie Studia Azji Wschodniej”, nr 10, s. 28-40
Smith L., 2006, Uses of Heritage, Routledge, London–New York
Smith L., 2016, „Zwierciadło dziedzictwa”: Narcystyczna iluzja czy zwielokrotnione odbicie?, przeł. E. Klekot, „Rocznik Antropologii Historii”, t. VI (9), s. 25-44
Szczepankiewicz-Battek J., 2015, Kościoły ucieczkowe i graniczne w krajobrazie kulturowym pogranicza śląsko-łużyckiego i ziemi legnickiej, „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”, vol. 4, s. 291-311
Weiner J., 1999, Życie i ewolucja biosfery, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Żemła M., 2014, Autentyczność obiektywistyczna wybranych typów atrakcji w oczach turysty w kształtowaniu doświadczenia turystów, „Ekonomiczne Problemy Turystyki”, nr 1 (25), s. 385-404
Ярьоменко С. Г., 2021, Туристичні ресурси України. Херсон, ОЛДІ-ПЛЮС [Iaromenko S. H., 2021, Zasoby turystyczne Ukraine, Cherson, OLDI-PLUS]
Age Old Cities VR, [online:] https://asia.si.edu/exhibition/age-old-cities/, dostęp 14.06.2022
Document 2268-IX, On Protection of Cultural Heritage. Law of Ukraine, [online:] https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1805-14?lang=en#Text, dostęp 27.06.2022
Janicki K., 2020, Wartość przedwojennego złotego. Jak przeliczyć pieniądze z II RP na obecne?, [w:] Portal Wielka HISTORIA.pl, 26.09.2020 [online:] https://wielkahistoria.pl/wartosc-przedwojennego-zlotego-jak-przeliczyc-pieniadze-z-ii-rp-na-obecne/, dostęp 14.06.2022
Kostyra A., Kucharewicz Ł., Hebda K., 2013, Staramy się kontynuować tradycje lotnictwa polskiego…, rozm. M. Ziółek, 14.02.2013, [w:] dlapilota.pl, [online:] https://dlapilota.pl/wiadomosci/dlapilota/staramy-sie-kontynuowac-tradycje-lotnictwa -polskiego, dostęp 27.06.2022
Ministry of Culture and Information Policy of Ukraine, Destroyed cultural heritage of Ukraine, [online:] https://culturecrimes.mkip.gov.ua/?p=1097, dostęp 27.06.2022
Studium 2021, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta stołecznego Warszawy ze zmianami, Załącznik nr 1 do Uchwały Nr LIII/1611/2021 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z 26 sierpnia 2021 r., [online:] https://www.bip.warszawa.pl/dokumenty/radamiasta/uchwaly/2018-2023/1611_uch_ zal_1_tekst_studium.pdf, dostęp 14.06.2022
Syrian Heritage Archive, [online:] https://syrian-heritage.org/shap/, dostęp 14.06.2022
Szmygin B., (red.), 2015, Vademecum konserwatora zabytków. Międzynarodowe Normy Ochrony Dziedzictwa Kulturowego, (edycja 2015), Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS, Warszawa, [online:], dostęp 14.06.2022
Zamki, 2022, Polski portal informacyjny Polskie Zamki, [online:] https://www.zamki.pl, dostęp:12.06.2022
DOI: http://dx.doi.org/10.62875/tk.v2i123.1362
Odniesienia
- Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.
Copyright (c) 2022 Paweł Plichta, Armin Mikos von Rohrscheidt, Sergii Iaromenko, Tomasz Róg, Anna Duda, Wojciech Mazur, Marcin Gorączko, Krzysztof Kasprzak, Beata Raszka
Copyright © Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642