Historyczne cmentarze i miejsca pamięci pogranicza nysko-jesenickiego jako walor krajoznawczy

Krzysztof Piotr Kołodziejczyk

Abstrakt


W pracy przeanalizowano na wybranych przykładach dziedzictwo kulturowe pogranicza nysko-jesenickiego (obejmującego powiat nyski w Polsce i okres Jeseník w Republice Czeskiej) w zakresie historycznych cmentarzy i miejsc pamięci (pomniki mieszkańców poległych podczas obu wojen światowych, mogiły ofiar tzw. Marszów Śmierci na początku 1945 r., miejsca związane z procesami o czary w księstwie nyskim w XVII w., krzyże pokutne) pod kątem ich wykorzystania w rozwoju turystyki kulturowej. Obie kategorie obiektów – chociaż posiadają niezaprzeczalne walory artystyczne, historyczne lub wychowawcze – wydają się zapomniane przez władze samorządowe, organizatorów turystyki i lokalne społeczności. Na skutek niedoboru informacji i braku odpowiedniej infrastruktury w terenie (tablice edukacyjne, drogowskazy) nie funkcjonują one w przestrzeni turystycznej, choć mogłyby stanowić wartościowy przedmiot zainteresowania rozwijającej się w ostatnich latach tanatoturystyki. Do podobnej grupy odbiorców skierowany jest rowerowy szlak turystyczno-kulturowy o tematyce nawiązującej do procesów czarownic, którego program poddano krytycznej analizie. W artykule krótko omawia się też relację między zabytkowymi cmentarzami a tanatoturystyką oraz rozumienie pojęcia „miejsc pamięci”.

Słowa kluczowe


historyczne cmentarze; miejsca pamięci; tanatoturystyka; pogranicze nysko-jesenickie

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bukała A., Kicak I., 2011, Szlaki rowerowe powiatu nyskiego, Starostwo Powiatowe w Nysie, Studio Plan, Nysa

Bukała A., Kicak I., Bołdak J., 2011, Szlaki turystyczne pogranicza nysko-jesenickiego, Starostwo Powiatowe w Nysie, Studio Plan, Nysa

Čep M., 2009a, Hřbitov ve Zlatých Horách, dostępne na: http://zlatehory.cz/hrbitov-ve-zlatych-horach/d-306179/p1=36684, data dostępu: 08.12.2014

Čep M., 2009b, Pomníky, památníky a pamětní desky, dostępne na: http://zlatehory.cz/pomniky-pamatniky-a-pametni-desky/d-306241/p1=36684, data dostępu: 08.12.2014

Chrobak P., 2004, Joseph Krautwald – portret artysty, [w:] Sawicka V. (red.), Sławni Nysanie – nauka i kultura bogactwem historii regionu, Starostwo Powiatowe w Nysie, Wydawnictwo Instytut Śląski, Opole, s. 31–35

Chrobak P., Szymkowicz P., 2004, Paul Peikert – kronikarz oblężonego Wrocławia, [w:] Sawicka V. (red.), Sławni Nysanie – nauka i kultura bogactwem historii regionu, Starostwo Powiatowe w Nysie, Wydawnictwo Instytut Śląski, Opole, s. 73–77

Chylińska D., Kołodziejczyk K., 2012a, Kilka uwag o znakowaniu szlaków turystycznych w Górach Opawskich, „Sudety. Przyroda, Kultura, Historia”, 7(136)/2012, s. 3032

Chylińska D., Kołodziejczyk K., 2012b, W cieniu Biskupiej Kopy (1): Szlakiem Złotych Górników, „Sudety. Przyroda, Kultura, Historia”, 8(137)/2012, s. 1015

Chylińska D., Kołodziejczyk K., Łach J., Rogowski M., 2011, Studium krajobrazowo-turystyczne Gór Opawskich w granicach gminy miejsko-wiejskiej Głuchołazy dla celów zagospodarowania przestrzeni turystycznej, Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Gmina Głuchołazy (maszynopis)

Chylińska D., Kosmala G., Turystyka wobec pamięci i miejsc pamięci – kreacja, konsumpcja czy twórcza współpraca?, w druku

Czerwiński J., 2009, Dolny Śląsk: przewodnik, Wydawnictwo Kartograficzne Eko-Graf, Wrocław

Dobrzyniecki A., 2010, Dlaczego nie-pokutne? Problem funkcji kamiennych krzyży na ziemi świdnickiej, „Rocznik Świdnicki”, 2009, s. 7–21

Dubel K., 1992, O ochronę przyrody nieożywionej w Parku Krajobrazowym – Góry Opawskie, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”, R. 48, z. 1, s. 104–110

Dziedzic M., 1998, Nagrobek fabrykanta w Głuchołazach, „Pielgrzymy. Informator krajoznawczy”, 1998, s. 11–12

Fajklewicz Z., Mikoś T., Radomiński J., Stewarski E., 2002, Lokalizacja i inwentaryzacja wyrobisk związanych z dawną eksploatacją złota w rejonie miasta i gminy Głuchołazy, [w:] Chrobak P., Dąbkowska M., Szymkowicz P. (red.), Europejskie dziedzictwo górnictwa złota na terenie Głuchołaz i Zlatych Hor, Urząd Miejski w Głuchołazach, Spółka Wydawnicza „Aneks”, Głuchołazy, s. 61–80

Galas A., Galas A., 2001, Dzieje Śląska w datach, Wydawnictwo Rzeka, Wrocław

Gierałcice, b.r.w., dostępne na: http://dolny-slask.org.pl/508562,Gieralcice.html, data dostępu: 11.12.2014

Hrobka rodiny Förster ve Zlatých Horách, b.r.w., dostępne na: http://www.jesenik.org/zajimavosti-pamatky/8190-hrobka-rodiny-foster.html, data dostępu: 08.12.2014

Jeseníky. Soubor turistických map 1:100 000, 1996, Kartografie Praha, Praha

Jeseníky. Turistická mapa 1:100 000, 2002, Kartografie Praha, Praha

Jonca K., Konieczny A., 1984, Przedmowa, [w:] Peikert P., Kronika dni oblężenia. Wrocław

I – 6 V 1945, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, s. 6–16

Kołodziejczyk K., 2013a, W cieniu Biskupiej Kopy (8): Geoturystyczna wycieczka wokół przełomu Złotego Potoku (1), „Sudety. Przyroda, Kultura, Historia”, 8–9(149–150)/2013, s. 8–13

Kołodziejczyk K., 2013b, W cieniu Biskupiej Kopy (9): Geoturystyczna wycieczka wokół przełomu Złotego Potoku (2), „Sudety. Przyroda, Kultura, Historia”, 10–11(151–152)/2013, s. 8–13

Kołodziejczyk K., 2014, W cieniu Biskupiej Kopy (11): Tanatoturystyka pod Biskupią Kopą, „Sudety. Przyroda, Kultura, Historia”, 2(155)/2014, s. 8–13

Kosmala G., 2004, Pomniki wojenne w krajobrazie kulturowym województwa opolskiego – zróżnicowanie i konflikt (zarys problemu), „Studia Śląskie”, 63, s. 249–264

Krawczyk M., 2002, Głuchołaskie zagłębie złota, [w:] Chrobak P., Dąbkowska M., Szymkowicz P. (red.), Europejskie dziedzictwo górnictwa złota na terenie Głuchołaz i Zlatych Hor, Urząd Miejski w Głuchołazach, Spółka Wydawnicza „Aneks”, Głuchołazy, s. 16–21

Lennon J. J., Foley M., 1999, Interpretation of the Unimaginable: The U.S. Holocaust Memorial Museum, Washington, D.C., and “Dark Tourism”, „Journal of Travel Research”, 38, s. 46–50

Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J., 2002, Geografia turystyki Polski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Martynowski Z., Mazurski K. R., 1977, Głuchołazy i okolice, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa

Mikos v. Rohrscheidt A., 2009, Polskie szlaki turystyczno-kulturowe: kryteria i zasady waloryzacji potencjału, „Turystyka Kulturowa”, Nr 4/2009 (www.turystykakulturowa.org, dostęp z dnia 08.05.2012), s. 4–28

MonumNet, b.r.w., dostępne na: http://monumnet.npu.cz/monumnet.php, data dostępu: 08.12.2014

Nora P., 2009, Między pamięcią i historią: Les lieux de Memoire, [w:] Ziółkowska M., Leśniak A. (red.), Tytuł Roboczy. Archiwum no 2, Muzeum Sztuki, Łódź, s. 4–12

Ogólnopolska Komputerowa Baza Cmentarzy Wojennych, b.r.w., dostępne na: http://groby.radaopwim.gov.pl/, data dostępu: 02.12.2014

Osobnosti Zlatých Hor, b.r.w., dostępne na: http://zlatehory.cz/osobnosti/d-305906/p1=36732, data dostępu: 08.12.2014

Staffa M., Mazurski K. R., Czerwiński J., Pisarski G., 2008a, Góry Opawskie, Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 18, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław

Staffa M., Mazurski K. R., Czerwiński J., Pisarski G., 2008b, Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie, Przedgórze Paczkowskie (AM). Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 21, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław

Staffa M., Mazurski K. R., Czerwiński J., Pisarski G., 2008c, Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie, Przedgórze Paczkowskie (NŻ). Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 21, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Głuchołazy. Zmiana – tekst jednolity, 2011, dostępne na: http://www.glucholazy.pl/126/110411080327/200.pdf, data dostępu: 12.01.2013

Stupnicka E., 1997, Geologia regionalna Polski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa

Szpociński A., 2008, Miejsca pamięci (lieux de memoire), „Teksty Drugie”, 4/2008, s. 11–20

Szymkowicz P., 2004, Pomnik nagrobny Konrada Methnera – jedno z pierwszych dzieł Josepha Krautwalda, [w:] Sawicka V. (red.), Sławni Nysanie – nauka i kultura bogactwem historii regionu, Starostwo Powiatowe w Nysie, Wydawnictwo Instytut Śląski, Opole, s. 36–37

Szymkowicz A., Szymkowicz P., Staszków K., Kicak I., 2010, Szlakiem czarownic po czesko-polskim pograniczu. Przewodnik, Starostwo Powiatowe w Nysie, Studio Plan, Nysa

Tanaś S., 2006, Tanatoturystyka – kontrowersyjne oblicze turystyki kulturowej, „Peregrinus Cracoviensis”, z. 17, s. 85–100

Tanaś S., 2008, Przestrzeń turystyczna cmentarzy. Wstęp do tanatoturystyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź

Tanaś S., 2013, Tanatoturystyka. Od przestrzeni śmierci do przestrzeni turystycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź

Twardoch E., 2012, „Usieciowione” miejsca pamięci, czyli jak symbole przeszłości stają się przestrzenią aktywności użytkowników sieci, „Przegląd Kulturoznawczy”, vol. 2 (12) 2012, s. 171–182

Werczyński D., 2012, Krzyże kamienne i ich symbolika w krajobrazie Dolnego Śląska, [w:] Łach J., Zaręba A. (red.), Krajobrazy zdefiniowane – znaki i symbole w krajobrazie. Studia krajobrazowe tom 3, Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 281–302

Wyrzykowski J., Marak J., Mikułowski B., 1999, Turystyka na Dolnym Śląsku i Śląsku Opolskim, Stowarzyszenie na Rzecz Promocji Dolnego Śląska, Wrocław

Zuber R., 1985, Jeseník, Okresní vlastivědné muzeum v Šumperku, Šumperk




DOI: http://dx.doi.org/10.62875/tk.v4i0.566

Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2015 Krzysztof Piotr Kołodziejczyk

Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642