Znaczenie elementów kultury niematerialnej w krajobrazie wsi Doliny Białej Lądeckiej

Abstrakt

Elementy małej architektury sakralnej są specyficznym komponentem krajobrazu wsi. Każdy obiekt to efekt konkretnej duchowej potrzeby człowieka. Złożoność intencji budowy wynika z faktu, iż budowle wzniesione były głównie w pierwszej połowie wieku XIX, a tylko kilka w wieku XVIII. Są świadectwem ówczesnej, nie kontynuowanej po roku 1945, rzeczywistości. Interpretacja treści inskrypcji, która realizowana była kontekście ówczesnych realiów, jest podstawą dla rozpoznania potrzeby wzniesienia obiektu i to łącznie z interpretacją jego znaczenia. Obserwuje się proces adopcji obiektów. Dowodem są próby wypełnienia (zdewastowanej lub okradzionej) wnęki kapliczki symbolem religijnym (najczęściej obrazem) pochodzącym z rodzinnych stron emigrantów. Istnieją nieudane próby rekonstrukcji czy też wprowadzania obiektów stylistycznie obcych. Uzyskany efekt to zaburzenie, a nawet i degradacja specyfiki miejscowego, historycznie ukształtowanego krajobrazu. Budowle współczesne posiadają określony ładunek duchowy, ale korelacja z wartością budowli starszych, jest wątpliwa. Proponuje się nowy wskaźnik sakralizacji wsi, którym jest stopień staranności utrzymania tak obiektu jak i terenu przyległego.
Wskazuje się przebieg i ogólną charakterystykę traktu (szlaku), gdzie obiekty małej architektury sakralnej są komponentem miejscowego środowiska kulturowego.