Ars longa, vita brevis… Co historyk sztuki ma do zakomunikowania badaczowi turystyki
Abstrakt
Celem artykułu jest identyfikacja powiązań pomiędzy historią sztuki a turystyką – zarówno w ujęciu historycznym, jak i współczesnym. Realizacja tak zarysowanego celu wymaga prześledzenia dziejów historiografii artystycznej oraz naukowej historii sztuki w poszukiwaniu ich punktów styczności z podróżowaniem i turystyką. Do tych wspólnych obszarów można zaliczyć m.in.: literaturę podróżniczą opisującą zabytki i dzieła sztuki (w tym zwłaszcza przewodniki), podróże artystów i badaczy sztuki, czy zjawisko kolekcjonowania dzieł sztuki przez podróżujących, które nasiliło się szczególnie w XVIII wieku w kręgu arystokracji biorącej udział w podróżach edukacyjnych, określanych mianem Grand Tour.
Warto wskazać też na wykształcony przez historię sztuki dorobek (m.in. aparat pojęciowy oraz metodologię), który może stanowić źródło inspiracji we współczesnych humanistycznych badaniach nad turystyką. Na omówienie zasługuje ponadto możliwość praktycznego wykorzystania historii sztuki w kształceniu kadr turystycznych oraz tworzeniu tzw. produktów turystycznych (m.in. szlaków kulturowych).
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Adler J., 1981, Travel as Performed Art, „American Journal of Sociology”, nr 6, s. 1366–1391
Alejziak W., 1998, Geneza i rozwój teorii turystyki (refleksja na kanwie książki B. Vukonica „Turizam ususret buducnosti”, „Folia Turistica”, nr 8, s. 99–125
Alejziak W., 1999, Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, Albis, Kraków
Alejziak W., Winiarski R., 2003, Perspektywy rozwoju nauk o turystyce, [w:] Nauki o turystyce, wyd. 2 poprawione i uzupełnione, cz. I, red. R. Winiarski, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Studia i Monografie Nr 7, Kraków, s. 157–166
Bałus W., 2012, Nowy systemat wiedzy, [w:] J. J. Winckelmann, Dzieje sztuki starożytnej, oprac. W. Bałus, tłum. T. Zatorski, Universitas, Kraków, s. XIII–XXVII
Białkowski Ł., 2012, Umiejętność wykorzystania wiedzy z zakresu historii sztuki przez pilotów i przewodników. Metodyka i praktyka, [w:] Specjalizacja i profesjonalizacja we współczesnym pilotażu i przewodnictwie, red. Z. Kruczek, Proksenia, Kraków, s. 139–152
Białostocki J., 1973, Dzieje historiografii artystycznej i naukowej historii sztuki, [w:] Wstęp do historii sztuki, t. 1: Przedmiot – Metodologia – Zawód, red. P. Skubiszewski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 165–195
Białostocki J., 1979, Historia sztuki wśród nauk humanistycznych, Ossolineum, Wrocław
Białostocki J., 1988, Sztuka i świat wartości, [w:] Sztuka i wartość. Materiały XI Seminarium Metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Nieborów 26–28 czerwca 1986, red. M. Poprzęcka, Zakład Wydawnictw „Sztuka Polska”, Łódź, s. 3–11
Białostocki J., Skubiszewski P., 1973, Pojęcia, kierunki i metody historii sztuki, [w:] Wstęp do historii sztuki, t. 1: Przedmiot – Metodologia – Zawód, red. P. Skubiszewski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 197–311
Bianchini L., 2000, Introduction, [w:] S. Rossetti, Rome. A Bibliography from the Invention of Printing through 1899. I: The Guide Books, Rome 2000, s. V–XXXI
Bigaj P., 2009, Ponadczasowość teorii Witruwiusza w kontekście współczesnej architektury, „Czasopismo Techniczne. Architektura”, R. 106, s. 173–178
Blaschke K., 2010, Nasze własne, nasze polskie. Mit renesansu lubelskiego w polskiej historii sztuki, DodoEditor, Kraków
Bratuń M., 2003, Z dziejów europejskiego Grand Tour, „Kwartalnik Opolski”, R. 49, nr 1, s. 7–12
Bryl M., 1995, New Art History: nauka, polityka, obyczaj, „Artium Quesiones”, t. 7, s. 185–215
Butowski L., 2011, Turystyka jako dyscyplina nauki (artykuł dyskusyjny), „Turyzm”, t. 21, z. 1–2, s. 17–24
Casson L., 1981, Podróże w starożytnym świecie, wstęp i redakcja naukowa T. Kotula, tłum. A. Flasińska i M. Radlińska-Kardaś, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź
Cuddon J. A., 1993, A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, third edition, Blackwell Reference, Cambridge
Dąbrowski D., 2014, Opinia w ramach Gnieźnieńskiego Forum Ekspertów Turystyki, „Turystyka Kulturowa”, nr 4, s. 83–84
Décultot É., 2000, Présentation. Histoire croiseé sur l’art: enquête sur la genèse franco-allemande d’une discipline, [w:] Écrire l’histoire de l’art: France – Allemagne, 1750–1920, Presses Universitaires de France, Paris, s. 5–9
Dziedzictwo a turystyka. Materiały międzynarodowej konferencji zorganizowanej w dniach 17-20 września 1998, 1999, red. J. Purchla, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków
Estreicher K., 1938, Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wydanie III rozszerzone, Nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków
Fischer E., 1961, O potrzebie sztuki, tłum. M. Ogórek, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
Freitag W. M., 1996, Guidebook, [w:] The Dictionary of Art, red. J. Turner, t. 13, Macmillan Publishers Limited, London, s. 807–813
Głodek M., 2003, Rzeczywisty i symboliczny obraz średniowiecznego Rzymu w „Mirabilia Urbis Romae”, „Słupskie Studia Historyczne”, t. 10, 2003, s. 9–14
Kalinowski L., 1990, Marian Sokołowski, [w:] Stulecie Katedry Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego (1882–1982), red. J. Kalinowski, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Historii Sztuki”, z. 19, Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Warszawa – Kraków, s. 11–35
Kalinowski L., 1996, Dzieje i dorobek naukowy Komisji Historii Sztuki Akademii Umiejętności 1973–1952 oraz powstanie Katedry Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego 1882, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX wieku, red. A. S. Labuda, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 22–57
Karłowska-Kamzowa A., 1996, Polskie starożytnictwo i nauczanie dziejów sztuki w Wielkopolsce w XIX wieku, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX wieku, red. A. S. Labuda, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 74–91
Kasperowicz R., 2007, Jacob Burckhardt i Józef Kremer, [w:] Józef Kremer (1806–1875), red. J. Maj, Universitas, Kraków, s. 301–310
Kasperowicz R., 2011, Józef Kremer. Wstęp, [w:] J. Kremer, Wybór pism estetycznych, wprowadzenie, wybór i opracowanie R. Kasperowicz, Universitas, Kraków, s. VII–XXI
Kostuch L., 2011, Militarne ekspozycje w »Periegesis« Pauzaniasza. Helleńska typologia wojennych świadectw jako dziedzictwa kulturowego, „Turystyka Kulturowa”, nr 9, s. 28–47
Kowalczyk A., 2014, Opinia w ramach Gnieźnieńskiego Forum Ekspertów Turystyki, „Turystyka Kulturowa”, nr 4, s. 78–79
Kowalczyk J., 1981, Starożytnicy warszawscy połowy XIX w. i ich rola w popularyzacji zabytków ojczystych, [w:] Edukacja historyczna społeczeństwa polskiego w XIX wieku. Zbiór studiów, red. J. Maternicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 157–202
Krasny P., 2009, Wstęp, [w:] Sztuka i podróżowanie. Studia teoretyczne i historyczno-artystyczne, red. P. Krasny i D. Ziarkowski, Kraków 2009, s. 5–8
Kruczek Z., 2014, Opinia w ramach Gnieźnieńskiego Forum Ekspertów Turystyki, „Turystyka Kulturowa”, nr 4, s. 84–85
Kruczek Z., Kurek A., Nowacki M., 2012, Krajoznawstwo. Teoria i metodyka, wydanie II uzupełnione, Proksenia, Kraków
Kubler G., 1970, Kształt czasu. Uwagi o historii rzeczy, tłum. J. Hołówka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
Kulczycki Z., 1982, Historia turystyki, Szkoła Główna Planowania i Statystyki, Warszawa
Kultermann U., 1993, The History of Art History, Abaris Books, New York
Kunińska M., 2014, Historia sztuki Mariana Sokołowskiego, Universitas, Kraków
Labuda A. S., 1996, Wprowadzenie, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX wieku, red. A. S. Labuda, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 9–21
Łuszczkiewicz W., 1875, Illustrowany przewodnik po Krakowie i jego okolicach z dodaniem wszelkich wiadomości i objaśnień potrzebnych dla podróżnych oraz opisu wszystkich znaczniejszych zdrojowisk w Galicyi, Księgarnia i Wydawnictwo „Czytelni Ludowej” A. Nowolecki, Kraków
Małkiewicz A., 1996, Historia sztuki na Uniwersytecie Lwowskim, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX wieku, red. A. S. Labuda, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 58–73
Mączak A., 1978, Życie codzienne w podróżach po Europie w XVI i XVII wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
Mączak A., 2001, Peregrynacje, wojaże, turystyka, wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Książka i Wiedza, Warszawa
McIntosh R. W., Goeldner C. R., 1986, Tourism. Principles, Practices, Philosophies, John Wiley&Sons, New York
Mikos von Rohrscheidt A., 2010, Regionalne szlaki tematyczne. Idea, potencjał, organizacja, Proksenia, Kraków
Mikos von Rohrscheidt A., 2014, Opinia w ramach Gnieźnieńskiego Forum Ekspertów Turystyki, „Turystyka Kulturowa”, nr 4, s. 85–88
Minor V. H., 1994, Art History’s History, second edition, Prentice Hall, New Jersey
Muthesius S., 2012, The beginnings of th „Cracow School of Art. History”, [w:] History of art history in Central, Eastern and South-Eastern Europe, vol. 1, ed. by J. Malinowski, Society of Modern Art & Tako Publishing House, Toruń, s. 91–99
Na olimpijskiej bieżni i w boju: z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie księgi V, VI i IV, 1968, przekł. J. Niemirska-Pliszczyńska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław
Opaliński D., 2013, Przewodniki turystyczne na ziemiach polskich w okresie zaborów. Studium historyczno-źródłoznawcze, wyd. 2, Ruthenus, Krosno
Ostaszewska D., 2000, Przewodnik turystyczny: z badań nad modelem i jego przeobrażeniami, [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 1: Mowy piękno wielorakie, red. D. Ostaszewska, Uniwersytet Śląski, Katowice, s. 74–85
Panofsky E., 1971, Studia z historii sztuki, wybrał, opracował i opatrzył posłowiem J. Białostocki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
Parsons N. T., 2007, Worth the Detour. A History of the Guidebook, Sutton Publishing, New Baskerville
Pazienti M., 2013, Le guide di Roma tra Medioevo e Novocento. Dai Mirabilia Urbis ai Baedeker, Gangemi Editore, Roma
Podemski K., 2004, Socjologia podróży, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań
Podróże artystyczne, artysta w podróży, 2010, red. R. Kasperowicz, J. Jaźwierski i M. Pastwa, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin
Polanowska J., 1995, Historiografia sztuki polskiej w latach 1832–1863 na ziemiach centralnych i wschodnich dawnej Rzeczypospolitej: F. M. Sobieszczański, J. I. Kraszewski, E. Rastawiecki, A. Przezdziecki, Polska Akademia Nauk, Instytut Sztuki, Warszawa
Prószyńska-Bordas H., 2004, Pielgrzymki do Santiago de Compostela jako unikalne doświadczenie turystyczne i duchowe, [w:] Turystyka w humanistycznej perspektywie, red. M. Kazimierczak, Poznań 2004, s. 278–294
Przecławski K., 1993, Tourism as the Subject of Interdisciplinary Research, [w:] Tourism Research Critiques and Challenges, red. D. G. Pearce i R. W. Butler, Routledge, London, s. 9–19
Schnayder J., 1947, Podróże i turystyka w starożytności, Księgarnia Wydawnicza L. J. Jaroszewski, Kraków
Sobolewska M., 2011, Ołtarze Ateny na terenie Attyki w świetle »Wędrówek po Helladzie« Pauzaniasza. Kult poza świątyniami, „Scriptor Nowy”, nr 2, s. 13–25
Szczerski A., 2006, Kontekst, edukacja, publiczność – muzeum z perspektywy „Nowej muzeologii”, [w:] Muzeum sztuki. Antologia, red. M. Popczyk, Universitas, Kraków, s. 335–344
Sztuka i podróżowanie. Studia teoretyczne i historyczno-artystyczne, 2009, red. P. Krasny i D. Ziarkowski, Proksenia, Kraków
Ślewiński W., 1956, Starożytnictwo małopolskie w latach 1800–1850, „Sztuka i Krytyka”, R. 7, nr 1–2, s. 255–284
Tatarkiewicz W., 1968, O pojęciu wartości, co historyk filozofii ma do zakomunikowania historykowi sztuki, [w:] O wartości dzieła sztuki. Materiały II Seminarium Metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Radziejowice 19–21 maja 1966, red. A. Ryszkiewicz, Arkady, Warszawa, s. 11–24
U stóp boga Apollona: z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie księgi VIII, IX i X, 1989, przekł. J. Niemirska-Pliszczyńska i H. Podbielski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław
W świątyni i w micie: z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie, księgi I, II, III i VII, 1973, przekł. J. Niemirska-Pliszczyńska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław
Wölfflin H., 1962, Podstawowe pojęcia historii sztuki. Problem rozwoju stylu w sztuce nowożytnej, tłum. D. Hanulanka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków
Wölfflin H., 2017, Podstawowe pojęcia historii sztuki. Problem rozwoju stylu w sztuce nowożytnej, tłum. D. Hanulanka, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk
Wyrzykowska M., 2014, Modni i wyklęci artyści doby baroku w świetle XVII- i XVIII-wiecznej literatury podróżniczej i żywotów artystów (na wybranych przykładach), „Quart”, nr 3, s. 33–51
Zachwatowicz J., 1950, Pomniki kultury, „Ziemia”, R. 41, nr 5–6, s. 83–84
Ziarkowska J., Ziarkowski D., 2016, „Głowa miast wszystkich”. Obraz Rzymu w przewodniku „Pielgrzym włoski” z 1614 roku, „Folia Turistica”, nr 39, s. 143–157
Ziarkowski D., 2011, Zabytki a turystyka. Studium poświęcone historii naukowego i krajoznawczego poznawania Doliny Prądnika, Proksenia, Kraków
Ziarkowski D., 2012, Turystyka i sztuka – wzajemne relacje z perspektywy semiotycznej, „Turystyka Kulturowa”, nr 5, s. 22–37
Zuelow E. G. E., 2016, A History of Modern Tourism, Palgrave, London
http://renesanslubelski.pl/szlak-renesansu/ [26.09.2018]
www.drogibaroku.org/index.php?etap=10&i=7 [26.09.2018]
DOI: http://dx.doi.org/10.62875/tk.v5i0.992
Odniesienia
- Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.
Copyright (c) 2018 Joanna Ziarkowska, Dominik Ziarkowski
Copyright © Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642